Gisteren had ik in mijn training een deelnemer die zegt te floreren op werkdruk: ‘Ik presteer het best onder tijdsdruk’. Ik ken ze goed; het zijn mensen die, als de werkdruk er niet is, deze zelf creëren. En die, vooral nu in de vakantietijd, ziek worden als ze stil komen te staan.
Twee soorten werkdruk
Volgens mijn collega en coach Carin Schrader* hebben we allemaal ‘stress’: "We komen erdoor in beweging, we presteren, doen wat we te doen hebben. Zolang je een gezonde hoeveelheid stress hebt, handel je vanuit scherpte en heb je de creativiteit en flexibiliteit om je aan te passen waar dat nodig is. En als je je pieken weet af te wisselen met rust, blijft een gezond evenwicht bestaan."
Maar iemand die zegt te floreren op stress, die altijd moet ‘pieken’: krijgt die daar dan geen last van? Schrader: "Voor zo iemand is ‘druk, druk, druk’ eerder normaal dan uitzondering. Op pieken volgt dan geen rust meer. Een bonzend hart, oppervlakkige hoge ademhaling, onrust, geen eetlust, prikkelbaarheid: adrenaline heeft de macht overgenomen. Bij langdurige stress ruil je je gezonde evenwicht in voor roofbouw. Je kunt niet meer zonder adrenaline, lijkt het."
Adrenalineverslaafd
Volgens Schrader is het niet zozeer de adrenaline die voor problemen zorgt, als wel een bijverschijnsel daarvan: "Als reactie op al die adrenaline pompt het lichaam cortisol rond. Dit beschermt tegen ‘adrenalinevergiftiging’, maar brengt op den duur ook lichamelijke klachten, geheugen- en concentratieproblemen, een sloom of afgevlakt gevoel en zelfs depressiviteit. Hoeveelheden adrenaline en cortisol gaan hand in hand." Inmiddels herken ik zelf mijn cursist: zijn klachten waren de reden om deel te nemen aan een training. Had hij niet gewoon wat rustiger aan moeten doen, dan?
Afkicken Schrader: "Ja. Maar pas wel op, want cold turkey afkicken verergert in eerste instantie de klachten. Veel mensen zullen dit herkennen als ze net op vakantie zijn. Dan gaat iemand van zestig uur werken in de week naar nul. Het hele jaar heeft hij er naartoe geleefd, maar hij voelt zich helemaal niet goed! Het is die adrenaline/cortisol-balans: die is nog niet op peil. De cortisol giert nog door zijn lijf. De afkickverschijnselen die hij ervaart zorgen voor een domper op het vakantieplezier. Dan is het wel heel erg verleidelijk om toch weer afleiding te zoeken in activiteiten om daar weer adrenaline mee op te wekken. Daarom is geleidelijk afbouwen van stress vlak voor een vakantie beter."
Geen keuze meer
Voor mensen die vinden dat ze het best presteren onder continue druk, zoals mijn cursist, is het patroon lastig te doorbreken. "Voor deze mensen is de hoge druk een middel geworden om ontspanning te vermijden. In die ontspanning zit voor hen het gevaar van confrontatie met iets dat ze liever verdrongen houden. Bijvoorbeeld met hun kwaadheid, of met teleurstelling, of met een innerlijk weten dat je op de verkeerde plek zit of op een verkeerd spoor. Als je zo geïdentificeerd bent met hoge spanning, kan je niet anders meer, je lijkt geen keuze meer te hebben. Hier werkt het advies om rustiger aan te doen alleen nog maar in combinatie met bewustwording van de onevenwichtigheden in de eigen levenshouding."
Tips:
Bereid je twee weken van tevoren (!) voor op het feit dat je op vakantie gaat
Neem geen nieuwe projecten meer aan
Breng je deadlines in kaart: wat moet er in de komende periode af
Breng je daarmee samenhangende taken in kaart: hoeveel tijd gaan die vergen? Verdeel die taken over de komende werkdagen
Besluit wat je gaat delegeren en doe dat ook
Werk rustig naar je vakantie toe; ga elke dag steeds een uur eerder naar huis. Neem de laatste dag helemaal vrij.
* drs. B.M.C. (Carin) Schrader is coach bij ‘de Binnenwereld’; ik interviewde haar over werkgerelateerde stress, een onderwerp dat ze aan de orde stelt in een boekje dat u gratis kunt downloaden.
Over de auteur:
