Toen ik als jonge student vrijwilligerswerk deed bij het straathoekwerk in Groningen kwam ik natuurlijk ook drugsverslaafden tegen. Deze ene junk stonk als de hel, had een grote wond aan zijn been, geen werk, geen geld en was echt iemand die mijn hulp verdiende. Ik ermee naar mijn begeleider. Meewarig keek deze oude rot in de verslavingszorg mij aan, schudde zijn hoofd en zei: 'Nee Aart, het is nog niet erg genoeg.'
Ik schrok me rot, verdedigde mijn junk en probeerde er nog van alles voor hem uit te slepen. Later zag ik wel in dat ik zo graag wilde helpen dat ik niet goed in staat was de kansen van onze inzet in te schatten. Pas toen ik mijn eigen behoefte om te helpen opzij kon zetten, zag ik dat hij bezig was mij voor zijn karretje te spannen zoals hij al bij zoveel hulpverleners had gedaan.
Reddershart
Mensen helpen graag andere mensen. Kijk maar naar Haïti. Kinderen wassen auto's in de kou, mensen in de bijstand keren hun spaarpotje om, Take That weer bij elkaar. Iedereen is bereid geld te storten voor het goede doel. Zonder discussie dokken gemeentes en provincies, en Minister Koenders zorg voor de verdubbelaar. De aandacht van de media is gigantisch, anders krijg je nooit zoveel geld bij elkaar. Om een beroep te doen op ons reddershart, is het noodzakelijk dat de ingestorte gebouwen en de slachtoffers uitgebreid in beeld komen, vooral de gewonde, hongerige en ouderloze kinderen. Tot zover is het resultaat tenminste 83 miljoen.
Overnemen
De volgende stap, het weer opbouwen van een land dat eigenlijk voor de aardbeving ook al in puin lag, is veel moeilijker. Het zal gaan om een lange adem en we gaan natuurlijk voor duurzame verbetering. Maar dan is het wel belangrijk om uit de positie van de 'hulpverlener' te stappen en zuiver te kijken naar wat werkelijk nodig is. Hulp lijkt altijd goed, maar kan ook veel onbedoelde schade toebrengen. Managers hebben bijv. de neiging om hun medewerkers veel meer te helpen dan waar ze om vragen en dan goed voor hen is. Alles wat medewerkers zelf bedenken en doen leidt meestal tot grotere zelfstandigheid, uiteindelijk betere oplossingen en een grotere kick bij een goed resultaat. Helpen kan op veel manieren. Overnemen is de manier die erg veel voorkomt en het minste oplevert.
Help de helper
Ik gun de Haïtianen dat ze met verstand geholpen worden, dat ze niet nog meer in de positie van slachtoffer terecht komen dan waar ze nu al zitten, alleen omdat onze emoties ons in de weg zitten en wij zo nodig de helper uit willen hangen. Medewerkers gun ik dat ze zich ontwikkelen zich tot zelfstandige, creatieve en onafhankelijke denkers omdat hun managers zich bewust zijn van hun eigen behoeften om te helpen, en het daarom ook kunnen laten. De junk helpt nu andere junks.
Over de auteur:
