In het eerste stuk over dit onderwerp is vanuit het perspectief van het Prisoners Dilemma gekeken naar de huidige bonuscultuur in de financiële wereld. Een belangrijk punt bleek het eigenbelang versus het gemeenschappelijk belang te zijn. Te vaak wordt gekozen voor het eigenbelang met negatieve gevolgen voor het grotere geheel. Maar zijn er ook oplossingen? Wat zijn mogelijke interventies om het Prisoners Dilemma te doorbreken?
DE CULTUUR
Mensen zijn mensen en conformeren zich over het algemeen aan de gangbare normen en waarden binnen een organisatie. Als het de normale cultuur binnen een bank is om veel risico te nemen en daarmee veel bonus op te strijken, wie is de individuele bankier dan om zich daar tegen te verzetten…?
Staan binnen de organisatiecultuur geld, macht en individueel heldendom centraal? Is de aandeelhouderswaarde heilig en overheerst de marktcultuur waarbij korte termijn successen belangrijker zijn dan de lange termijn doelstellingen? Als dit het geval is vormt dit een zeer vruchtbare bodem voor excessen zoals die plaats gevonden hebben. Één van de noodzakelijke stappen die genomen zullen moeten worden is het veranderen van juist deze cultuur binnen banken.
Zaken als samenwerking, consensus, lange termijn, transparantie en collectieve kracht zouden veel meer centraal moeten staan.
Een voorbeeld van een bank waar – o.a. vanuit de historie - deze waarden belangrijk zijn is de Rabobank. En deze bank heeft de kredietcrisis zonder noemenswaardige kleurscheuren doorstaan.
MOTIVATIE
Waar in eerste instantie vooral de portemonnee getrokken wordt om medewerkers te motiveren zijn er andere manieren die de organisatie minder geld kosten en die zowel de organisatie, als de maatschappij, meer opleveren.
Wetenschappelijke studies hebben keer op keer aangetoond dat mensen door een bonus (externe motivatie) alléén beter gaan presteren als de taak simpel is. Bij complexe taken werkt een bonus averecht omdat de focus op het geld verlammend werkt op de creativiteit en het probleemoplossend vermogen van mensen. Niet geld maar het aanspreken van de interne motivatie van de individuele werknemer levert duurzamer resultaat op. Uit onderzoek blijkt dat medewerkers het motiverend vinden als ze:
1. Autonoom kunnen functioneren; ze zijn zelf regisseur van hun werkzaamheden;
2. Hun competentie kunnen ontwikkelen; ze worden gefaciliteerd in beter worden in datgene wat ze doen;
3. Het nut en doel zien; ze dragen met hun werkzaamheden bij aan een groter geheel dat er toe doet.
Dan Pink heeft hier bij TED een fantastische presentatie over gegeven.
RECENT ONDERZOEK VAN MCKINSEY
Bovenstaande wordt bevestigd door een onderzoek van McKinsey uit juni 2009. Wereldwijd werden 1047 mensen ondervraagd waaronder CEO’s, managers en medewerkers. Het bleek dat met name geld gebruikt werden om medewerkers te belonen terwijl de niet financiële incentives minder toegepast werden maar wel effectiever bleken! De drie belangrijkste zijn:
1. Steun en waardering van directe manager;
2. Aandacht van de leiders;
3. Het mogen leiden van (interessante) projecten.
HOE VERDER? EEN AANTAL MOGELIJKHEDEN
BELONING
Schep een klimaat waarin mensen op meer dan alleen financiële parameters worden afgerekend. Laat een gedeelte van de individuele bezoldiging ook afhangen van het vermogen tot samenwerking, kiezen van duurzame oplossingen, het vertonen van voorbeeldgedrag en de bijdrage aan strategische doelstellingen van de organisatie.
Gebruik de uitkomsten van het McKinsey onderzoek in het richting bepalen van nieuwe manieren van belonen.
Koppel het variabele gedeelte van een beloning altijd aan een groter geheel. Vermijd individuele bonussen en werk alleen met variabele beloning die afhankelijk is van een groepsprestatie.
TRANSPARANTIE
Sanctioneer medewerkers die - voor individueel gewin - teveel risico nemen. Parasiterend gedrag van het individu - ten koste van de groep als het fout gaat - wordt niet getolereerd.
Vergroot de interne transparantie zodat onder collega’s de sociale controle toe neemt. Bovendien zal het senior management beter in staat zijn tijdig en adequaat te reageren.
EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID
De volgende drie vragen kunnen verhelderend werken bij het nadenken over datgene wat u aan het doen bent. Ze helpen u verder te kijken dan alleen het eigenbelang.
1. Is dit goed voor mij als individu?
2. Is het goed voor de groep/organisatie?
3. Is het goed voor de wereld?
Dit klinkt wellicht wat wollig maar de vragen kunnen soms interessante uitkomsten opleveren!
KORTOM, PUT YOUR MONEY WHERE YOUR MOUTH IS. Het reduceren van het Prisoners Dilemma is niet eenvoudig en vooral een cultuurprobleem. Het gaat om ‘wij’ in plaats van ‘ik’. Het gaat om belonen in de brede zin van het woord en dat is meer dan geld alleen. Het gaat om lange termijn versus korte termijn. Het gaat over vertrouwen in plaats van wantrouwen.
Het is de verantwoordelijkheid van het senior management om het juiste voorbeeld te geven en de juiste randvoorwaarden te scheppen. En het is de verantwoordelijkheid van de individuele werknemer om daar invulling aan te geven.
Over de auteur:
Peter Siks, initiatiefnemer van www.simpelveranderen.nl. Dit is een netwerkorganisatie die organisaties ondersteunt bij effectief veranderen door middel van training, workshops en advies.
Een heldere uiteen zetting en aardige retoriek als afsluiting. Even een upate, het blijkt dat de banken 'nog wat langer' aan het infuus van de staatssteun willen blijven hangen en dat het eigenlijk toch nog helemaal niet zo goed gaat zoals men naar buiten toe presenteert, klaarblijkelijk.
Nu wil ik even niet ingaan op het feit in hoeverre dit laatste nu een juiste weergave of interpretatie van ondergetekende is. Ik blijf namelijk van mening dat menig inhalige graaier en zichzelf belonend bankman/vrouw debet blijft aan de huidige situatie.
Ook de politiek heeft hier een enorme akte der incompetentie en impotentie afgegeven. Men heeft, met het afgeven van staatssteun, meteen schoon schip moeten maken. Nout Wellink exit en bos had meteen willem vermeent bij zich moeten roepen en een aantal financiële experts, en zo een grondig controle orgaan de grond uit moeten stampen.
Een duidelijke hervorming van DNB zodat, wanneer een bank om zou vallen, er door die bank kon worden gefaciliteerd zodat de staatssteun, direct naar de belastingbetaler was gegaan en meer en beter zou zijn gegarandeerd.
Wat we zagen was dat het graaien nog enige tijd door is gegaan en bos schamperde dat hij daar weinig aan kon doen want ..... te walgelijk voor woorden wat mij betreft. Hij had duidelijke eisen moeten stellen en een grondig onderzoek moeten eisen zodat zaken helder kunnen worden benoemd.
Noch is het niet te laat. Wanneer het werkelijk zo is dat de banken langer steun nodig blijken te hebben, dan nog zal bos die inhaalslag moeten maken en er voor zorgen dat de burger en bedrijfsleven, de motoren van de economie, worden beschermt en bevoordeeld om de economie een boost te geven.
Heeft men daarop kritiek, vanuit Brussel door te roepen dat er sprake zou kunnen zijn van oneigenlijke staatssteun, ik kan me een dergelijke kreet voorstellen, dan weten wij meteen wat wij aan diezelfde EU hebben. Na de leugen van balkenende wel te verstaan.
Feitelijk kun je dergelijke cultuur meteen de nek omdraaien door onmiddellijke en duidelijke eisenpakket en actie. Dat is de politiek aan de consument/belastingbetaler verplicht en heeft dit volledig af laten weten. Hierdoor kun je waarschijnlijk ook wachten op Prisoners Dilemma III.
Kort en goed is gebleken, een jaar na dato, dat er op geen enkel vlak sprake is van zelfreiniging bij die banken en gaat men nog steeds op oude voet door. Er zijn zelfs hele duidelijke aanwijzingen dat de bestaande banken, dezelfde praktijken continueren als die van de DSB, en zich niet geroepen voelen, as we speak, inzichtelijk te maken wat de werkelijke kosten en rentevoeten nu wel zijn.
Dus wij moeten concluderen dat er wellicht een prisoners dilemma is, maar ik vind een ander gevaar en leugen groter. De staatssteun door bos afgegeven zonder druk die nodig was meteen een einde te maken aan dit probleem.
Zou er dan een uittocht plaats vinden van een hele hoop ' goed gekwalificeerd' personeel? Fantastisch. Dan ben je van graaiers af en maak je ruimte voor nieuw bloed die misschien weer datgene gaan doen wat je als bankier zou moeten doen. Concreet, conservatief en solide bankieren. Goede voorbeelden doen vaak goed volgen en het zou wel eens een duidelijk signaal naar de rest van de banken uit kunnen stralen.
Zachte heelmeesters maken nog steeds hele stinkende wonden Peter. Temeer omdat de stank gehouden word onder de neuzen van de consumenten/belastingbetalers.
Over de auteur:
