Bart Flos is veranderspecialist en futuroloog. Als auteur van Het anti-klaagboek (‘Eerste hulp bij zeuren en zaniken’) schrijft hij over de klagende mens in het algemeen en de Nederlandse klaagcultuur in het bijzonder. Protesteren is een vorm van (collectief) klagen en klagen zelf heeft in de basis beslist zijn nut. Maar is het ook zinvol om op het Malieveld te gaan klagen over lockdown en anderhalvemetersamenleving? Een gedachte ter relativering.
Sinds mijn laatste blog van 6 juli is het aantal Corona-besmettingen wereldwijd gestegen van meer dan 11 miljoen naar meer dan 20 miljoen. Het aantal doden is gestegen van meer dan een half miljoen naar bijna driekwart miljoen. Dat zijn per dag gemiddeld ruim 257.000 besmettingen en 7.000 doden erbij. In dit tempo staan we aan het einde van het jaar op 53 miljoen besmettingen en bijna 1,7 miljoen doden wereldwijd. De werkelijke cijfers zullen waarschijnlijk nog veel hoger zijn.
Cronablockers
Onderzoeksbureau Newcom vroeg begin juli zo’n 3.000 Nederlanders wat ze vinden van de Corona-crisis en daaruit blijkt dat ‘een steeds grotere groep […] niks wil weten van het coronavirus’. Coronablockers worden ze genoemd. Vooral in de leeftijdsgroep jonger dan 55 jaar neemt dat sentiment toe. Sinds de maatregelen zijn versoepeld zie je vooral bij ‘onze jeugd’ duidelijke tekenen van ongeduld. Alsof ze zeggen ‘Zo, het heeft nu wel lang genoeg geduurd; laten we weer normaal gaan doen’.
In de Verenigde Staten kun je op dit moment heel goed zien wat er gebeurt als er ongehinderd gehoor wordt geven aan onderbuikgevoelens van onrust en ongeduld, als je te snel ‘normaal’ gaat doen. Daar ging de economie te vroeg open en sloegen ze in het zuiden en westen massaal aan het feestvieren in bars en kroegen, zonder mondkapje, zonder anderhalvemeter. Het resultaat? De besmettingen zijn in razend tempo toegenomen en de VS is weer terug bij af.
Maatregelen
Nederland en Europa doen het in vergelijking met de VS nog steeds relatief goed. Dat heeft te maken met de genomen maatregelen die we allemaal inmiddels uit ons hoofd kennen en ja, dat is inclusief de anderhalvemeterregel en inclusief de nu nog beperkte en lokaal toegepaste mondkapjesmaatregelen. Als je dat in het licht ziet van wat we allemaal nog niet weten van dit coronavirus dan is dat een enorme prestatie. Helaas zien we ook hier in Nederland opnieuw een verontruste stijging van het aantal besmettingen.
Dat is zeker zorgelijk maar heeft het vervolgens zin om hiertegen te protesteren, dat wil zeggen, er collectief over te gaan klagen in Den Haag? Om dat te begrijpen moeten we ons verplaatsen in de geest van de klager. Wanneer zoiets ongrijpbaars als een virus wild om zich heen slaat hebben we als mens de neiging naar een schuldige te zoeken: iemand moet het gedáán hebben. Maar een pandemie valt niet ‘weg te protesteren’. Het virus is volstrekt onverschillig over onze sentimenten; het wil zich gewoon vermenigvuldigen. We staren naar Corona als een verlamd konijn in felle koplampen maar ondertussen leidt het ons af van een veel grotere gemeenschappelijke vijand: klimaatverandering.
Tsunami's
Ik zag onlangs op de sociale media een plaatje voorbijkomen dat dit heel mooi illustreert. Er zitten twee mensen op een eilandje en de een zegt tegen de ander: ‘Wel goed je handjes wassen, hè?’ Ondertussen komt er een enorme tsunami op ze af genaamd ‘Corona’. Maar dit golfje wordt gevolgd door een serie steeds groter en woester wordende tsunami’s, respectievelijk genaamd ‘economische crisis’, ‘klimaatverandering’, ‘ongebreidelde bevolkingsgroei’ en ‘verlies van biodiversiteit’. De huidige pandemie is maar een hele kleine plaagstoot ten opzichte van wat ons nog te wachten staat.
Laat me dit even concreet maken. De wereldwijde lockdown heeft in het eerste halfjaar van 2020 geleid tot ongeveer 7% minder uitstoot van CO2. En dat met zo’n beetje alle vliegtuigen aan de grond, alle auto’s in de garage en iedereen thuis aan de Zoom. Ze-ven-procent! En we kunnen niet wáchten om weer terug te keren naar het Oude Normaal. Dus begint alles opnieuw te vliegen, te rijden en te groeien. En dansen we alweer als motten om die economische groeikaars.
Gedachte
En daarom lijkt me een relativerende maar frontaal confronterende gedachte op zijn plaats. Om de opwarming van de aarde te beperken en de gestelde klimaatdoelen van 2030 te halen zouden we de lockdown met maar liefst vijf jaar (!) moeten verlengen. Vijf jaar niet vliegen, niet autorijden. Vijf jaar thuis werken. Geen fossiele brandstoffen, geen economische groei. En dan hebben we de wereldwijde uitstoot pas met de helft verminderd. Dát is het equivalent van de discipline die we met zijn allen moeten opbrengen om een veel grotere ramp, de ‘Derde Tsunami’, af te wenden. Daarmee vergeleken is deze pandemie anderhalve druppel op een gloeiende plaat.
Tot slot: klagen heeft in de basis zijn nut. Het schept een band en het creëert een saamhorigheidsgevoel. Coronaklagen als protest tegen de anderhalvemetersamenleving is echter niet meer dan een collectieve schouder om op uit te huilen. Want het leidt ons af. De volgende keer dat we op het Malieveld gaan protesteren stel ik daarom voor dat we eerst aan die vijf jaar verlengde lockdown denken. Even laten doordringen. Nog eens vijf jaar. Wow. Streep daarna op je protestbord achter ‘Stop de…’ het woord ‘…lockdown!’ door zodat er staat Stop de klimaatopwarming! Dan zijn we weer op de goede weg.
Meer weten over de kracht van anti-klagen, hoe het ons collectief sentiment beinvloedt en hoe we daar mee kunnen omgaan? Ga gerust eens kijken op de website van Het anti-klaagboek.
Interessant artikel van Bart. Hij heeft het over een schuldige aanwijzen door de klagers.
De maatregelen zijn soms zo verwarrend en daar komt de vraag bij of ze helpen. Of 'het virus' inderdaad is te stoppen door afstand te houden en of dat dan specifiek 1.5 meter moet zijn.
Wat premier Rutte doet in zijn laatste toespraak is min of meer ook de bevolking als mede-schuldige aanwijzen.
Vanuit de perceptie dat er minder regels worden opgevolgd een correcte interpretatie.
Het is echter ook een rookgordijn, want de politiek blijft als er een externe medeschuldige is zelf buiten schot.
Over de auteur:
