Lang niet iedereen kan ‘nee’ zeggen. Daardoor laten ze zich allerlei klusjes opdringen waarvoor ze eigenlijk geen tijd hebben. Dat brengt ze in tijdnood en dat weer komt hun eigen resultaat niet ten goede. Het ergste is dat het iets doet met hun zelfbeeld. Maar eigenlijk is het daar al mee begonnen.
Wie geen ‘nee’ kan zeggen, moet vaak onder ogen zien dat ’ie iets tegen z’n zin doet. Op het werk betekent het dat de dagen zich vullen met het uitvoerende werk van anderen. Die anderen weten ook feilloos wie er in de organisatie geen ‘nee’ kunnen zeggen en zo zijn steeds dezelfden de klos.
Geen individueel probleem
Dat gaat ver; uit eigen ervaring durf ik te stellen dat overspannen en burn-out geen individuele problemen zijn, maar van de organisatie als geheel. Het is een realiteit dat ze bij elkaar horen: de mensen die geen grenzen kunnen stellen en degenen die – misschien onbewust – grenzen telkens overschrijden.
Ruimte voor je zelf
‘Nee’ kunnen zeggen betekent ruimte voor jezelf, voor je eigen ambities en voor je eigen persoonlijkheid. ‘Nee’ zeggen tegen wat je niet wilt, levert op dat je ‘ja’ kunt zeggen tegen wat je wél wilt. Omdat jouw belangen er ook toe doen. Dat begint met het besluiten dat jijzelf er ook toe doet en dat je dan ook daadwerkelijk je plaats inneemt.
Probeer dit
Laten we nuchter zijn: ‘nee’ zeggen zit niet in je vocabulaire. We moeten het er dus insmokkelen. Dit zijn vijf tactieken om daar een begin mee te maken.
Weet waaraan je je eigen tijd wilt besteden
Zorg dat je weet welke verplichtingen je zelf hebt. Wie geen overzicht heeft over zijn eigen werkvoorraad, kan redelijkerwijs ook niets weigeren. Pas als je weet welke van je eigen doelen tijd vragen, heb je dat overzicht. Maak een takenlijst en kwantificeer die.
Koop tijd
Zeg geen ‘ja’ en zeg geen ‘nee’, maar bied een in de tijd geplaatst alternatief. Zoiets als ‘ik heb er nu geen tijd voor, maar vrijdagmiddag heb ik ruimte’. Met de tactiek hierboven kan dat zelf realiteit zijn: als je dan toch wat tegemoet wilt blijven komen aan anderen, kun je er tijd voor afblokken. Passen ze daar niet in, dan hebben ze uiteraard pech. Wat het principe blijft staan: eerst jouw prioriteiten, dan die van anderen.
Anticipeer
Het zal me niets verbazen als je precies weet wie er vaak aanspraak maken op jouw tijd. Dat betekent ook dat jij niet altijd tegen iedereen ‘nee’ hoeft te zeggen. Het zijn er maar een paar die je slim moet leren ontwijken. Ik ken verhalen van mensen die zelfs met hun jas al aan van hun chef nog het verzoek krijgen om een klusje te doen. Aanpak: vraag vroeg in de week of je vrijdag nog iets voor ‘m kunt betekenen.
Zeg ja
Zeg ‘ja, maar…’ als je beleefd wilt weigeren. Zeg ‘ik wil dit graag voor je doen, maar nu komt het me slecht uit. Mag het vrijdag / volgende week / volgende maand?’. Of ‘als ik tijd had, zou ik je graag helpen. Misschien kun je bij (..) terecht?’ Zo hoef je geen ‘nee’ te verkopen en geef je tegelijkertijd een goed advies cadeau.
Zeg nee
De meest simpele manier is te zeggen waar het op staat. Je hebt geen tijd, teveel ander werk of andere verplichtingen. Geloof het of niet: dit levert het meest respect op. Zeg er dan ook geen ‘sorry’ bij, dat doet er afbreuk aan.
Begin vandaag eens met één keer ‘nee’ te zeggen, tegen willekeurig iemand. Goed gevoel?
De beste tip
Mijn coachees die het woord ‘nee’ niet over hun lippen weten te krijgen, help ik met het volgende. Het begint met respect voor je eigen tijd. En daarmee met respect voor jezelf. In die basis zul je op zoek moeten naar het antwoord waarom jij geen ‘nee’ kunt zeggen. Want wat gelooft iemand over zichzelf, die geen ‘nee’ kan zeggen? Welke belemmerende overtuiging ligt er, dat de belangen van ieder ander voorgaan op die van jezelf? Die overtuiging is een gedachte die je bij je eigenbelang weghoudt. Vraag je af of die gedachte ‘waar’ is. Zo niet, laat dan maar los.
Mail me als je dat in je eentje niet lukt; ik heb drie simpele vragen voor je, waarmee je gemakkelijk en zonder moeite van die overtuiging afraakt. Of denk je dat je het in stand wilt houden?
Over de auteur:
