Je hebt ook aandelen, obligaties en onroerend goed nodig.
Dit aforisme van Danny Kaye verwoordt het onderbuikgevoel van veel mensen. Je weet natuurlijk wel dat geld niet gelukkig maakt, maar ondertussen..? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen natuurlijk voldoende inkomen nodig hebben om te voorzien in de basisbehoeften. Daarboven blijkt meer inkomen niet bij te dragen aan meer geluk. Dat zit zo.
Geld went…
Midden jaren negentig in de auto naar Toscane. De zon strak aan de hemel en de raampjes open. Airco? Mobiele telefoon? Geen sprake van.
Tegenwoordig is het voor veel mensen in Nederland bijna niet meer voor te stellen dat je zonder airco in de auto op vakantie gaat. Of dat je telefonisch, overal ter wereld en iedere minuut van de dag, niet bereikbaar zou zijn. Niets went zo snel als de luxe van geld. Veel mensen denken of handelen in de geest van: ‘het kost wat, maar dan heb je ook wat’.
Inkomensverslaving
Dit type denken ligt mede ten grondslag aan wat Richard Layard de inkomensverslaving noemt. We raken zo vertrouwd met luxe en geld, dat we bijna ongemerkt ook meer geld uitgeven om dit gewenste niveau te handhaven of meer na te streven. Dat werkt volgens Layard (2005) als volgt: ‘iedere euro opslag in werkelijk inkomen geeft een stijging van veertig procent in benodigd inkomen. Dus als ik dit jaar een euro extra verdien levert me dat meer geluk op, maar volgend jaar leg ik mijn inkomen langs een lat die veertig procent hoger ligt.’ Daarmee wordt veertig procent van de winst binnen één jaar teniet gedaan.
Op school zeiden ze dat geld niet alles is, maar dat het om geluk gaat. Maar zodra mijn moeder dat hoorde, stuurde ze me naar een andere school.
Zsa Zsa Gabor
Trappen in de Hedonistische tredmolen
Stel dat je inkomen stijgt door een promotie of een nieuwe baan. Op de korte termijn word je daar gelukkiger van. Mensen wennen echter snel aan meer geld. Om hetzelfde geluksniveau te handhaven, is dan weer meer inkomen nodig. Dat krijg je bijvoorbeeld door harder te werken. Dit wordt de hedonistische tredmolen genoemd. Iedere keer moet je harder trappen om hetzelfde geluksniveau te handhaven. Steeds harder werken en minder vrije tijd kent ook zijn grenzen. Het is in ieder geval iets om over na te denken, want een tweede huis of een mooie boot maakt mensen niet per definitie gelukkiger …
Een luxe discussie?
Ja! Zeker als je deze discussie afzet tegen het aantal mensen dat in Nederland onder het bestaansminimum leven. Voor deze groep heeft een stijging van het inkomen direct een positief gevolg voor geluk.
In de niet westerse landen blijkt er nog een geheel andere samenhang tussen inkomen en geluk te zijn. De Britse econometrist Paul Collier heeft aangetoond dat landen, waarvan het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking lager is dan 2500 Dollar per jaar, worden geteisterd door gewelddadige conflicten en instabiliteit. Deze ondergrens is nodig om de vorming en instandhouding van een democratie te garanderen. Ter vergelijking. In Afrika hebben slechts twee landen een gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking hoger dan 2500 Dollar per jaar: Botswana en Zuid-Afrika. Alle landen in Europa scoren hoger.
Kiezen doet ertoe
Het heeft zin om bewust te kiezen voor meer vrije tijd of meer werken. Zeker als deze keuzen aansluiten bij jouw manier van het combineren van leven en werken. Op het eerste gezicht lijkt bewuste keuze voor meer vrije tijd en voldoende inkomen heel verstandig vanuit het standpunt van geluk. Daardoor heb je namelijk voldoende tijd om aandacht te besteden aan sociale relaties, hobby’s, eigen ontwikkeling en andere belangrijke factoren die je geluk mede bepalen.
Oordeel echter niet te snel negatief over mensen die ervoor kiezen om hard en veel te werken. Veel te haastig worden stereotypen als workaholic uit de kast gehaald. Volgens geluksdeskundige Ruut Veenhoven staat op actief zijn wel degelijk een premie voor geluk. Kortom: door hard te werken ben je actief en dat doet er ook toe als het om geluk gaat.
Gelukkig zijn en de hoeveelheid tijd die aan werken wordt besteed is een keuze. Door het mechanisme van de inkomensverslaving zijn de meeste mensen zich er helaas niet zo bewust van dat er daadwerkelijk iets te kiezen valt; voor jezelf én maatschappelijk…
· Architect van toekomstbestendige oplossingen om mensen & organisaties meetbaar met 70:20:10 oplossingen beter te laten presteren.
· Auteur van boeken met het doel hrd te versterken zoals '70:20:10 naar 100% performance', ‘Kostbaar Misverstand; van training naar business improvement’ en ‘Liever (g)een training’.
· Samen met Charles Jennings en Vivian Heijnen heb ik het 70:20:10 Institute opgericht om dit gedachtegoed in cocreatie met onze collega's in de wereld te verspreiden en te verbeteren.
Ik vind in uw artikel voldoende argumenten voor het tegendeel (geld maakt wel gelukkig). Maar nu eventjes serieus.
Gelooft u werkelijk in uw stelling? Dan heb ik een even eenvoudige als afdoende oplossing voor dit probleem waar u kennelijk slapeloze nachten van heeft. Een oplossing waarmee u voor uzelf een einde maakt aan deze nachtmerrie. Gewoon weg er mee! Schenk al uw overbodige muntjes aan iemand die er wel raad mee weet (aan mij dus) en er nog heel erg gelukkig van wordt ook! Ik stel graag mijn bankrekening ter beschikking.
Jos Arets
|
|
28
-
11
-
2006
|
22
:
52
uur
Geachte heer Hoetmer,
uw reactie illustreert nog maar eens op welke manier de inkomensverslaving mensen ongemerkt in hun greep kan houden.
Maar ik kan u gerust stellen. In persoonlijk opzicht heb ik geen problemen met geld. Niet met teveel en ook niet met te weinig. Het door mij beschreven verschijnsel van de inkomensverslaving is dan ook geen persoonlijke opvatting maar de weergave van uitgebreid wetenschappelijk onderzoek, waaruit ondubbelzinnig blijkt dat mensen in onze westerse samenleving niet duurzaam gelukkiger worden door meer geld.
Dat u de bekende uitzondering op de regel bent daar heb ik met interesse kennis van genomen. En ik kan u ook in alle eerlijkheid melden dat uw reactie bij mij niet de behoefte opwekt om geld naar u over te maken. Er zijn betere maatschappelijke doelen denkbaar.
Michel Hoetmer
|
|
29
-
11
-
2006
|
10
:
20
uur
U zit er behoorlijk naast en doet enkele aannames die nergens op zijn gebaseerd. Dus eerst even wat recht zetten: ik ben geen inkomensverslaafde. Uitzondering op de regel? Hm... die onderzoeken neem ik met een korreltje zout. Daarop krijg je veelal politiek correcte antwoorden. Het is in onze maatschappij nu eenmaal 'not done' om te zeggen dat je geld leuk vindt. Laat staan dat je pronkt met je rijkdom.
Ik dacht dat u de humor van mijn opmerking wel kon inzien. Of kwam ik een beetje 'te dicht bij'? Dat is ook een kenmerk van geluk: om jezelf lachen.
U weet niet wat voor een moois ik er allemaal mee zou doen. Dat is een tweede, uit de lucht gegrepen, veronderstelling. Ik zou met dat geld bijvoorbeeld bedrijfjes oprichten in de derde wereld om armen structureel te helpen. Ik heb drie jaar in een derde wereldland gewoond en met eigen ogen gezien wat voor een vernietigende uitwerking armoe op mensen kan hebben. Er is inderdaad meer tussen hemel en aarde dan geld. Maar geld geeft mensen wel allerlei mogelijkheden. En dus leidt voor velen het gebrek er aan tot een ongelukkig leven.
Anthony
|
|
29
-
11
-
2006
|
17
:
23
uur
Michel,
Een leuke discussie. Als je een grafiek maakt met Geluk en inkomen, dan zal je zien dat er een breakpunt is. Natuurlijk dient er een (basis) inkomen te zijn voor de eerste levensbehoefte, het gedeelte daarna draagt verhoudingsgewijs steeds minder toe aan geluk. (lees de alinea 'een luxe discussie' waarin verwezen wordt naar het basis inkomen).
Is het dan zo onlogisch te stellen dat als je niet gelukkig bent met een normaal inkomen, dat ook niet zult zijn als je 2* dat normale inkomen verdient?
De aannames van Jos Arets ca kloppen dus wel. Geld is een leuk medium om vooral nog leukere dingen mee te doen, geld is dan dus alleen het middel. Centraal staat dan niet het geld maar het doen, je zelf of andere ontwikkelen etc.
Maar geld om met alleen als doel om meer, meer, meer draagt niet bij aan (meer) persoonlijk geluk. Maar bv weer wel als je hier dingen mee doet, onderneemt (en daarna mee andere weer helpt), je talenten ontwikkeld etc.
Michel Hoetmer
|
|
30
-
11
-
2006
|
14
:
32
uur
Beste Anthony,
Met je laatste alinea sla je precies de spijker op de kop. Ik heb ook niet gezegd dat geld een doel op zich is. Maar je kunt er wel hele leuke dingen mee doen. Ik werkte vroeger bij een bank en een cliënt had een heel erg fors spaarbankboekje. Ze deed er alleen niks mee. En ze protesteerde heel erg hard toen wij haar geld in rekening gingen brengen voor het doen van haar administratie. Idem dito iemand die de postcode loterij had gewonnen. Hij deed er een jaar over om uiteindelijk een fiets aan te schaffen! Want dat was zo'n zware beslissing. Het geluk straalde niet van hem af. Is geluk ook niet zo iets als "alle mogelijkheden (geld, hersenen, relaties, et cetera) die je bezit ten volle te benutten en je ook werkelijk vrij voelen om dat te doen?"
Jos Arets
|
|
1
-
12
-
2006
|
14
:
43
uur
Geachte heer Hoetmer,
uit het wetenschappelijk onderzoek naar geluk blijkt ondubbelzinnig dat mensen wel weten hoe gelukkig ze zijn, maar niet waardoor dit wordt veroorzaakt. Uw reactie op Anthony onderstreept de uitkomsten van dit onderzoek.
Uiteraard staat het u vrij om de resultaten van wetenschappelijk onderzoek ter discussie te stellen. Dat u daarnaast een liefhebber van humor bent blijkt uit de manier waarop door u wordt beschreven hoe mensen gelukkig worden.
Om u een eindje op weg te helpen: gelukkige mensen benutten niet zozeer alle mogelijkheden, maar hebben een leefstijl ontwikkeld die in overeenstemming is met hun mogelijkheden én beperkingen.
U reageert nogal persoonlijk en heftig op feedback die u ontvangt. Getuige de reacties bij deze en ook bij de laatste blog van uw hand. Op grond van die persoonlijke reacties op feedback demonstreert u nog onvoldoende inzicht te hebben in uw eigen beperkingen met betrekking tot het ontvangen van feedback. Mogelijk ligt de sleutel voor het verhogen van uw geluk in het onderkennen van deze beperking.
De ontwikkeling van een leefstijl in overeenstemming met mogelijkheden en beperkingen is echt dé X-factor voor persoonlijk geluk. En dat is geen persoonlijke mening, maar de vertaling van het vele geluksonderzoek dat door nationale en internationale wetenschappers is gedaan.
Michel Hoetmer
|
|
5
-
12
-
2006
|
13
:
54
uur
Geachte heer Arets,
Wilt u nog eventjes naar uw eigen 'feed back' kijken? Deze bavatten nogal wat aannames en het neerbuigende toontje bevalt mij niet erg. Zullen wij het hier maar bij laten?
heer Ron Ladage
|
|
9
-
12
-
2006
|
16
:
37
uur
Heb met plezier het artikel gelezen en zeker de reacties/discussie.
Nu is geluk een heel persoonlijke belevenis en ik durf te zeggen dat de geluksmomenten per levensjaren veranderen.
Vanuit mijn vakgebied het adviseren van bedrijven en de kijk op motivatie, kan ik me wel vinden in sommige stellingen van de auteur van dit stuk.
Ik denk wel dat mensen met een normaal salaris toch wat meer het gevoel hebben dat ze "gelukkiger" zijn, dan de groep die amper rond kan komen elke maand. Op het moment dat je steeds meer geld verdient, gaat de balans veranderen.
Met geld alleen motiveer je mensen niet (behalve bij de echte minima's), maar waardering en komplimentje en/of een bedankje geef je waardering voor de mens in het bedrijf.
Ik wil niet in discussie gaan over het woord geluk en de betrekelijkheid daarvan, maar meer kijken naar het woord "mens en menselijkheid" en dan kom je tot meer begrip en dat geeft een goed gevoel en misschien wel een gelukservaring.
Jos Arets
|
|
10
-
12
-
2006
|
21
:
12
uur
Om misverstanden te vermijden. Iedereen heeft voldoende geld nodig om in de basale behoeften van het leven te kunnen voorzien. Daarna maakt geld mensen niet meer gelukkiger.
Kiezen daarentegen wel. Bewust kiezen om een leven te leiden in overeenstemming met de mogelijkheden en beperkingen maakt mensen duidelijk gelukkiger.
Gelukkig heb je niet alleen geluk nodig om gelukkig te worden. Je kunt ook gelukscompetenties ontwikkelen. Kiezen is één daarvan.
heer S andvink
|
|
10
-
12
-
2006
|
18
:
25
uur
Geld geeft meer vrijheid. Dat zou een betere stelling zijn.
Indien je meer geld kan besteden komen er o.a. ook meer keuzes aan te pas. Keuzes maakt je misschien niet gelukkiger, maar geeft wel de vrijheid van kiezen.
Ton
|
|
11
-
12
-
2006
|
00
:
32
uur
Als je voldoende geld hebt kies je al snel voor meer vrije tijd , als je daar behoefte aan hebt tenminste.
Helaas hebben velen deze keuze niet, de rekeningen vallen immers op de deurmat en de belastingen (dus ook de verkapte) slorpen ook veel op.
Dus maakt geld velen van ons tot slaaf, tot loonslaaf, of slaaf van de overheid. Hoe meer geld hoe minder slaaf je bent.
Een keuze heb je altijd, das waar, je kunt desnoods in een kartonnen doos onder een brug gaan slapen en 24 uur per dag genieten van je vrije tijd, of werken voor een hongerloontje tot je erbij neervalt om je rekeningen te kunnen betalen. Behalve dan als je goed in de slappe was zit, dan is het allemaal wat makkelijker en leuker.
Heb je een behoorlijk kapitaal, tja dan ben je meestal ook niet meer gelukkig, je vrijheid wordt dan weer ingeperkt, je kunt bestolen worden, ontvoerd, afgeperst , noem het maar op.
Bestaansminimum in een derde wereldland, ja hoor eens, welke vaste lasten zijn daar en wat is dan je koopkracht?
Nou ja van 2500 dollar zul je denk ik wel niet als god in Frankrijk leven dat neem ik aan.
Democratie, kennen we die eigenlijk wel? Ik geloof dat ware democratie iets anders inhoud dan wat men ons oplegt.
Maar goed, geld maakt gelukkig zijn makkelijker, net als vrije tijd.
Over de auteur:
