Geldelijk gewin belangrijkste drijfveer voor klokkenluider
5 juli 2007 -
Hoewel ze het meeste te verliezen hebben, brengen werknemers fraude en andere onzuivere zaken eerder aan het licht dan externe waakhonden – vooral als er een geldelijke beloning tegenover staat. Dit blijkt uit onderzoek van de Chicago Graduate School of Business en de universiteiten van Toronto en Michigan naar de top tien van fraudemelders.
Op nummer één eindigden de eigen werknemers van een onderneming, gevolgd door de media, niet-financiële marktregulatoren, analytici, auditoren, strategische spelers, de Securities and Exchange Commission (in de VS), aandeelhouders, externe detectivebureaus en short sellers.
Paradoxen Het feit dat klokkenluiders meestal afkomstig zijn uit de eigen onderneming lijkt paradoxaal aangezien zij het meeste te verliezen hebben met hun actie: van uitsluiting en baanverlies tot bedreigingen en fysiek geweld. Degenen die daarentegen het meest te winnen hebben met het melden van onrechtmatigheden – zoals beursregulatoren, banken en investeerders – komen daarentegen niet eens in de top tien voor. Ook staat het resultaat van dit onderzoek in schril contract met dat van Europees onderzoek van Ernst & Young, waaruit bleek dat werknemers nog steeds bang zijn om voor klokkenluider te spelen.
Complex web In de realiteit blijkt klokkenluiden vaak het resultaat van een complex web van onthullingen uit diverse bronnen dan vanuit een enkel persoon. De Enron-zaak begon bijvoorbeeld te rollen toen een artikel in de Texaanse editie van de Wall Street Journal de aandacht trok van een hedge funds manager, die op zijn beurt Bethany McLean van Fortune inlichtte, die vervolgens het artikel 'Is Enron Overpriced?' publiceerde. Weer iemand anders tipte vervolgens Peter Eavis van The Street.com die op zijn beurt ging schrijven over 'duistere zaken'.
Winstoogmerk De grote hoeveelheid anti-fraude maatregelen die naar aanleiding van het Enron- en andere schandalen ingevoerd werd, heeft echter nauwelijks invloed gehad op het ontdekken van fraude, stellen de onderzoekers. "Fraude is zo moeilijk aan te tonen dat het extreem duur (en zeer ineffectief) is op een officieel onderzoek te starten: het is als zoeken naar een naald in een hooiberg," concluderen ze. De officiële benadering zet dus weinig zoden aan de dijk. Wat wel effectief is, is de 'marktbenadering', oftewel het belonen van klokkenluiders. "Fraude wordt meestal aan het licht gebracht door mensen die erachter komen tijdens hun normale werkzaamheden en die weinig te verliezen of juist veel te winnen hebben bij het openbaar maken ervan."
Hoe ga je om met een bedrijf waarbij de klokkenluider niet wordt geloofd, omdat procedurieel alles in orde lijkt. De nodige handtekeningen zijn er maar men weet dat er wan- of geen prestatie geleverd is. De betaling voor de geleverde klus vindt wel plaats op basis van het feit dat aan alle administratieve eisen zijn voldaan.
