Denkfouten en de brug slaan naar de beoordeling en wilskracht om integer te werken
Denkfouten onderzoeken hoort bij mind building
17 april 2023 -
Een op een met mensen aan integriteit werken en onderzoeken wat in de weg zit van een leven leiden volgens een eigen blauwdruk, zou net zo gewoon moeten worden als boodschappen doen. We spreken erover met Dina-Perla Portnaar, eigenaar van Dina-Perla Business en The Integrity Talks. Vaak zijn er blokkades, onder andere door denkfouten, waar mensen mee blijven worstelen.
Gedachtepatronen die invloed hebben op de beoordeling en wilskracht om het juiste te kiezen, ook in het werkleven. Denkfouten onderzoeken, hoort bij wat Portnaar mind building noemt. Oftewel, diep, vrij en kritisch nadenken. Het hoort bij preventie en integriteitsmanagement. Portnaar hanteert daarbij een individuele aanpak van persoonlijke integriteitsconsulten en in teamverband, als onderdeel van de algehele inrichting van integriteitsmanagement binnen organisaties.
Triggers, ken jezelf en berusting
In de individuele aanpak komen bijvoorbeeld triggers aan bod. Oftewel, ken jezelf en parrhesia, om aan progressie te kunnen werken. Voor Portnaar is zo’n trigger bijvoorbeeld dat mensen haar niet altijd lijken te zien voor wie ze is. Story of my life is haar denkfout dan. "Anders gezegd, dat mensen iets van me denken te weten en echt helemaal niets weten. Of dat mijn hoogbegaafdheid wordt verward met andere, irrelevante zaken," legt Portnaar uit. Met de jaren is daar steeds meer berusting in gekomen. Praktisch komt dit door Portnaar’s gereedschappen om zich uit te drukken en vertrouwen te wekken. En door steeds weer te bevragen wanneer zaken dienen en wanneer ze in de weg staan van verbinding met zichzelf en anderen om integer te kunnen werken. Mind building biedt uitkomst.
"Mijn grootste trigger blijft onrecht. Bijvoorbeeld iemands reputatie stukmaken, roddelen, sabotage, tegenwerking, nepotisme, wegkijken, zaken onder het tapijt schuiven, iemand monddood maken, pesten enzovoorts. Op de arbeidsmarkt spraken we dan ook over (ongewenste) omgangsvormen en psychosociale belasting, lang voordat de term grensoverschrijdend gedrag vanuit het publieke debat kwam bovendrijven," vervolgt Portnaar.
Rechtvaardigheid op kleine schaal, dus in de dagelijkse interactie tussen mensen, waaronder op het werk, vindt Portnaar belangrijker dan rechtvaardigheid op wereldschaal. "Rationeel is het niet. Waarschijnlijk ligt dat aan mijn interculturele betrokkenheid, passie voor omgangsvormen en aan mijn liefde voor mensen als humanist. Daarbij heb ik net als iedereen steeds de taak om aan mezelf te blijven werken. Dit aan de hand van de vier pilaren van het ‘huis’ van Dina-Perla, namelijk fysiek, emotioneel, intellectueel en spiritueel," aldus Portnaar.
Kracht in eenvoud
Van triggers naar denkfouten die integer leven en werken behoorlijk in de weg zitten. Feitelijk komt het erop neer dat als mensen net als bij triggers de denkfouten niet herkennen, zowel bij zichzelf als bij anderen (maar de focus ligt bij zichzelf), dat ze niet weten waar ze op kunnen letten om het een volgende keer anders aan te pakken.
De kracht zit in de eenvoud van hoe denkfouten te herkennen zijn. Want CEO of startend medewerker, veel of weinig levenservaring, iedere dag begint iedereen opnieuw aan hun eigen meesterwerk. Iedere dag worden intenties, attitude en gedrag weer uitgedaagd en integriteitsspieren getraind.
Neerkijken op eenvoud, bijvoorbeeld uit de hoogte doen, of alleen wettelijke en procedurele checks-in-the-box regelen, betekent voorbij gaan aan de menselijke maat en aan wat vanuit de praktijk werkt.
"Geloof me, in het bedrijfsleven is eenvoud meestal duizend maal effectiever dan de droge kost van de – soms wetenschappelijke of semi-wetenschappelijke – stervensdikke en uiterst saaie handboeken," zegt Portnaar. Vervolgens loodst ze ons door een rij veelvoorkomende denkfouten.
Een rij veelvoorkomende denkfouten
Jezelf met anderen vergelijken en je blik op je realistische zelf behoorlijk vertroebelen. Vaak zorgt dit voor angst of andere schadelijke emoties en gevolgen. Voor ongezonde competitie en gebrek aan samenwerking, of blokkades bij collectieve prestaties.
Jezelf verantwoordelijk houden voor zaken en acties die je helemaal niet in de hand hebt. Vaak doen we dit omdat we in de illusie van de controle houden willen blijven zitten. Omdat we conflicten willen vermijden. En ons onderdanigheid en klein houden, soms omdat we dit ooit hebben aangeleerd.
Jezelf niet verantwoordelijk houden en de schuld volledig toebedelen aan anderen. Vaak gebeurt dit omdat we het niet kunnen verkroppen dat anderen niet dezelfde (hoge) normen en waarden, of (kwaliteits-)eisen hebben.
Je gevoelens tot de absolute waarheid bombarderen. Vaak zijn emoties juist het gevolg van overtuigingen en gedachten en dus een vertekend beeld van de realiteit – bijvoorbeeld onvolledig. In het ergste geval volgt er een vervelende reactie, of zitten we vast aan een self fulfilling prophecy.
Jezelf vastzetten in moeten en had ik maar. Vaak doen we dit als er een discrepantie is tussen onze (hoge) verwachtingen en de realiteit.
Jezelf negatief veroordelen in plaats van over een fout spreken. Vaak gebruiken we dan negatieve labels. Hier komen de diepgewortelde overtuigingen om de hoek kijken.
Jezelf toestaan om te snel conclusies te trekken. Bijvoorbeeld dat iemand negatief op je reageert. Dus een soort van gedachtenlezen. Of voorspellen dat iets niet goed zal aflopen, ook als er geen bewijs is. Dus een soort van toekomstkijken. Vaak houden deze denkpatronen ons passief. Soms tast het niet alleen onze productiviteit aan, maar ook onze besluitvaardigheid, relaties en eigenwaarde.
Jezelf toestaan om zwartwit te denken, of in termen van alles of niets. Vaak doen we dit wanneer we even niet kunnen relativeren.
Jezelf overweldigen met uitgaan van het slechtste scenario, ongeacht de realiteit van de situatie. Vaak gebeurt dit als we niet rationeel kunnen blijven.
Jezelf blijven focussen op een specifiek detail waar je helemaal op inzoomt. Dit kan zowel een positief als negatief gegeven zijn. Vaak gebeurt dit als we niet naar het volledige beeld kijken. Als we zaken niet (h)erkennen zoals ze zijn en er ons voordeel uit halen. Soms leidt dat blindstaren tot gevoelens van ontmoediging en hopeloosheid.
Jezelf klein of op je plaats houden, door je successen af te wijzen. Oftewel, niet (h)erkennen wat je allemaal goed hebt gedaan en dat toeschrijven aan jouw merites. Vaak zit zo’n houding in de weg van nieuwe wegen bewandelen.
Jezelf bezighouden met steeds dezelfde gedachten. Vaak gebeurt dat piekeren op obsessieve wijze en biedt dat ‘loepjesdenken’ geen nieuwe inzichten of oplossingen, waardoor je passief blijft.
Hoe met denkfouten om te gaan
Met nieuwsgierigheid, zelfcompassie, zelfrespect, vergeving en soms humor onderzoeken hoe het allemaal in elkaar zou kunnen zitten, is wat mind building inhoudt. De centrale vragen zijn: wie ben ik? Wat wil ik? Wat heb ik nodig? En hoe komen de zaken steeds weer samen? Hoe is het gesteld met mijn sterktes en zwaktes, expertises en voorkeuren? Hoe ga ik hiermee om en hoe gaan anderen hiermee om? Het gesprek aangaan voor het onderzoek en balans vinden in de realiteit. Dit alles door de lens bekeken van wat kloppend is vanuit moraal, ethiek en integriteit. Soms door moreel beraad.
Dit betekent ook bronnen van angsten identificeren, om minder reactief te handelen en proactief te werken vanuit intenties en attitudes naar het gedrag toe. Soms vraagt dat om uit het hoofd te komen en meer in het lijf te gaan zitten. Bijvoorbeeld door te bewegen, te mediteren, gedachten op te schrijven, met anderen te praten en vaker ‘nee’ te zeggen.
"Het is het meer dan waard. Want hoe meer angst overwonnen wordt, des te meer vitaliteit, vindingrijkheid, verbinding en prestatie. Des te beter de beoordeling en wilskracht om het juiste te kiezen," vindt Portnaar. Evenwichtig blijven denken om argumenten voor en tegen bepaalde veronderstellingen te onderzoeken. Een tegengestelde mening hardop uitspreken, kan soms verrassende inzichten bieden.
"Overwegen of er zaken zijn die je zou kunnen doen, al is het maar een kleine activiteit om jezelf mentaal om te praten. Juist een kleine activiteit in de zin van behapbaar, zinvol en op korte termijn is effectief." Portnaar geeft nog een aantal tips: "Houd die verschillende aanpakken vervolgens bij en bestudeer ze eventueel als experimenten. Houd ook de positieve feedback van anderen bij. Zo heb ik een map in Outlook staan, genaamd Credentials. Daarin heb ik de mooiste reacties van anderen op mijn werk bewaard. Daarmee kan ik mijn progressie door de tijd heen vanuit het perspectief van anderen bijhouden en relativeren."
Progessie is een blijk van een verstevigd ‘huis’ en mind building de brug naar de beoordeling en wilskracht om het ‘juiste’ te kunnen doen. De kop in het zand steken, betekent dat het fundament blijft rammelen. Als het meezit, is daar niets van terug te zien. Als het tegenzit, stort de boel in. "Ik wens iedereen een sterk huis toe. Daar horen onderhoud en verbouwingen door de tijd heen steevast bij," sluit Portnaar af.
