Werkfunctioneren nieuwe maatstaf voor voorkomen van arbeidsverzuim
Werkfunctioneren wordt nog weinig onderzocht
3 januari 2022 -
In haar missie om arbeidsverzuim te voorkomen krijgt Arbo Unie een nieuwe tool in handen. Werkfunctioneren is de nieuwe maatstaf waarmee door gericht ingrijpen verzuim kan worden voorkomen. Prof. dr. Corné Roelen, bedrijfsarts bij Arbo Unie en hoogleraar bedrijfsgeneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, doet onderzoek naar werkfunctioneren.
Vorige maand heeft hij een oratie over dit thema gegeven. Voorafgaand daaraan vond een symposium van Arbo Unie plaats.
Werkfunctioneren wordt in de wetenschappelijke literatuur gezien als een gezondheids-gerelateerde maat voor arbeidsproductiviteit. Het concept werkfunctioneren is ontwikkeld in de Verenigde Staten, vanuit de behoefte om verzuim beter te kunnen voorkomen. Het is een nieuwe manier om te bepalen in hoeverre iemands fysieke en mentale gezondheid bepalend is voor functioneren op het werk. Er wordt gemeten hoeveel werktijd iemand door gezondheidsklachten of ziekte gehinderd wordt in het uitvoeren van zijn taken, met als doel om uitval te voorkomen.
Anders dan werkvermogen
Hoewel werkfunctioneren bruikbare inzichten kan opleveren voor werkgevers, wordt het in de praktijk nog weinig onderzocht. En dat terwijl het ernaar uitziet dat werkfunctioneren een betere voorkomer van verzuim is dan werkvermogen, dat tot nu toe als belangrijke graadmeter wordt gebruikt. Corné Roelen: "Ook bij werkvermogen meet je in hoeverre fysiek en mentaal in staat is zijn werk te doen, maar dat is nét iets anders dan werkfunctioneren. Tachtig procent van de mensen die zich ziekmelden, had een jaar daarvoor bijvoorbeeld nog een goed tot zeer goed werkvermogen."
Vragenlijst van één minuut
Vanuit UMC Groningen en de Academische Werkplaats die Arbo Unie daar heeft, bouwt Roelen voort op het onderzoek dat in de VS is gedaan. Met zijn team bracht hij de oorspronkelijke vragenlijst van 27 onderwerpen terug tot de vijf voorspellers die er het meest toe doen: planning, output, fysieke en mentale taakeisen en flexibiliteit. Zo blijven vijf vragen over: hoeveel van je werktijd vond je het door fysieke gezondheid en emotionele problemen moeilijk om aan je werk te beginnen, om het zonder fouten uit te voeren, om repeterende bewegingen te maken, om je te concentreren en om taken gelijktijdig uit te voeren? "Aan de hand van de antwoorden kunnen we direct je werkfunctioneren berekenen," aldus Roelen.
Preventief advies op basis van cijfer
Uit de vragenlijst rolt een cijfer tussen 0 en 100. Worden werknemers altijd gehinderd, dan is het werkfunctioneren 0 en melden ze zich ziek. Bij wie geen hinder ervaart, is het werkfunctioneren 100. Het cijfer geeft Arbo Unie directe aanknopingspunten om preventief te adviseren. Roelen: "Als je regelmatig, bijvoorbeeld elk kwartaal of elk half jaar, werkfunctioneren meet, kun je zien hoe de situatie verandert in de tijd. Neemt het werkfunctioneren af, dan kan de arbodienst of bedrijfsarts die persoon bijvoorbeeld uitnodigen voor een preventief spreekuur. Zo kun je bespreken wat ervoor nodig is om het werkfunctioneren weer te verbeteren. En hopelijk voorkomen dat een werknemer uitvalt."
Begeleiding naar behoefte
Ongeveer 65 procent van de mensen die na psychisch verzuim weer volledig werken, heeft nog steeds problemen met werkfunctioneren. Ongeveer een kwart heeft zelfs een werkfunctioneren van minder dan 50. Dit betekent dat ze meer dan de helft van de tijd door klachten worden gehinderd in het uitvoeren van hun werk. Roelen ziet dan ook kansen op het vlak van verzuimbegeleiding: "Als iemand tijdens de re-integratie goed scoort op werkfunctioneren, hoeft diegene niet elke vier of zes weken bij de bedrijfsarts op het spreekuur te verschijnen. Iemand die lager scoort, wil je misschien vaker spreken. Je kunt verzuimbegeleiding dus aanpassen aan iemands behoefte."
Welk effect op verzuim?
Momenteel onderzoekt Roelen welk effect meten van werkfunctioneren daadwerkelijk heeft op het verminderen van arbeidsverzuim. Bekend is dat het gemiddelde werkfunctioneren voor werkenden in Nederland op 84 ligt. Oftewel: 84 procent van de tijd werken ‘we’ zonder gezondheidsklachten. "Wat die percentages precies zeggen over risico’s op uitval, hopen we binnen een paar maanden scherper in beeld te hebben. Er loopt in Groningen een groot bevolkingsonderzoek (Lifelines) onder 167.000 bewoners. Daarin wordt ook werkfunctioneren gemeten. Uit de hoeveelheid gegevens die dit oplevert, trekken we op dit moment de eerste conclusies."
