Flexibiliteit en meer begrip zijn hard nodig voor de werkende mantelzorger
Werkende mantelzorger staat flink onder druk
31 december 2021 -
Een op de vier werknemers combineert zijn werk met zorg voor een familielid, partner of andere naaste. En die zorgbehoefte zal de komende jaren alleen maar toenemen. Hoe houden we als samenleving de economie draaiende, maar zorgen we wel goed voor elkaar?
Op de dag van de Mantelzorg gingen onder leiding van Sander Schimmelpenninck kopstukken uit de mantelzorg, overheid en vakbonden in gesprek over kansen en dilemma’s.
Mantelzorg bestaat al zolang er mensen zijn, maar eind jaren zeventig deed het begrip pas officieel zijn intrede. Door een veranderende samenleving, zoals de vergrijzing in combinatie met stijgende zorgkosten en de verwachting dat iedereen langer doorwerkt en tot op hoge leeftijd zelfstandig blijft wonen, zal de vraag naar mantelzorg de komende tien á twintig jaar toenemen. En dat zet met name werkende mantelzorgers flink onder druk. Volgens Liesbeth Hoogendijk, van Werk&Mantelzorg, gaat het de meeste werkende mantelzorgers goed af, maar gaat het mis wanneer ze langdurige zorg met een veeleisende of fulltimebaan moeten combineren. Als het begint te wringen, hoe vertel je dit op het werk? "Het kan lastig zijn om dit te bespreken, maar het is wel belangrijk. In zo’n gesprek kunnen de werknemer en werkgever samen naar oplossingen kijken, zoals meer flexibiliteit om het werk anders in te delen. Vooral begrip van de leidinggevend en collega’s helpt. En de bereidheid van collega’s om het werk op bepaalde momenten over te nemen is ook heel prettig."
Opgeladen batterij
Ook Jurriaan Penders, bedrijfsarts en directeur medische zaken HumanTotalCare, is van mening dat het belangrijk is om op tijd aan de bel te trekken om overspannenheid of zelfs een burn-out te voorkomen. ‘Hoe eerder je als werkgever ingrijpt, des te makkelijker de oplossing meestal is. We zien wel dat werkgevers die investeren in een goede werkprivébalans vaak gelukkigere werknemers hebben, die minder verzuimen en minder vaak psychische klachten hebben. En als werkgevers zo’n klimaat creëren dan ontstaat er op een natuurlijke manier een setting waarin dit soort zaken bespreekbaar zijn.’ Volgens Penders heeft ook de werkgever er belang bij dat de werknemer goed functioneert. "Alle vormen van stress kosten energie. Als de werknemer met een minder goed opgeladen batterij naar het werk gaat, kan het zijn dat hij zijn werkzaamheden misschien minder goed doet."
Uit onderzoek dat MantelzorgNL liet uitvoeren blijkt dat mantelzorgers samen twee miljard euro uit eigen zak betalen om de mantelzorg mogelijk te maken, zoals bijvoorbeeld reiskosten. Ook besparen ze de samenleving twintig miljard euro aan zorg. "Mantelzorg kost geld en ik vind dat we ons dat moeten gaan realiseren, het is een brede verantwoordelijkheid," legt Hoogendijk uit. "Daarom ben ik van mening dat de mantelzorger beter geholpen moet worden en dat de overheid zich er meer mee moet gaat bemoeien. Het moet ergens gecompenseerd worden, maar dat kan ook met de mogelijkheid om zorg tijdelijk over te dragen aan anderen, bijvoorbeeld via laagdrempelige wijkvoorzieningen."
Verlof
Is mantelzorg niet eigenlijk gewoon werk? En moet het niet net zoals kinderopvang uit de vrijwillige hoek worden gehaald? Of is de mantelzorger op een andere manier geholpen, bijvoorbeeld met verlofregels vanuit de overheid? Annemiek Wortman, van het ministerie van Sociale Zaken & werkgelegenheid, voelt weinig voor een nieuwe verlofregeling. "Er is al zorgverlof voor de korte duur met zeventig procent doorbetaling van loon en onbetaald langer verlof. Nog een regeling erbij maakt het ingewikkeld. Bovendien komt verlof voor de meeste mantelzorgers niet op de eerste plaats. Zij zijn geholpen met een luisterend oor, de mogelijkheid om hun werk anders in te delen en het begrip vanuit collega’s dat je soms even niet kunt leveren of er op een bepaald moment niet bij kunt zijn."
Vanuit brancheorganisaties worden handreikingen gedaan en tools ontwikkeld hoe werkgevers het gesprek over mantelzorg kunnen voeren, speciale stickers en social media-hashtags zetten mantelzorgvriendelijke werkgevers in het zonnetje en ook in cao’s worden er steeds vaker voorwaarden over mantelzorg opgenomen. "Ik denk niet dat dit probleem via een wet of regeling opgelost kan worden’, legt Piet Fortuin, CNV, uit. ‘Maar het is een issue en het is goed dat hier steeds meer aandacht voor is. Inmiddels is in honderd cao’s iets over mantelzorg vastgelegd en dat is een hoopvol signaal, maar het kan natuurlijk altijd beter en scherper. Er zijn namelijk nog 400 á 500 cao’s waar nog niks over mantelzorg is vastgelegd, dus er is in die zin nog een lange weg te gaan, maar er worden gelukkig door verschillende organisaties nu tenminste wel meters gemaakt."
