Toename personeelskosten leidt tot hogere zorgkosten
Hogere kosten door personeel dat niet in loondienst is
19 februari 2020 -
Door de groeiende tekorten op de arbeidsmarkt worden zorgorganisaties gedwongen meer flexibel personeel in te huren. Naast de inkoop van steeds duurdere medicijnen leidt dit ertoe dat de zorgkosten steeds verder oplopen. De totale kosten voor de vier grote deelsectoren in de zorg – ziekenhuizen, de verpleeghuis- en thuiszorg, de GGZ en gehandicaptenzorg – zijn in 2018 opgelopen tot 63,5 miljard euro.
Ruim negen miljard euro meer dan in 2011. In diezelfde periode is de totale omzet van de zorg gestegen tot 65,8 miljard. Daarmee zijn de kosten van de zorg voor de Nederlandse samenleving in deze sectoren ruim tien miljard euro hoger dan in 2011. Dat blijkt uit een analyse van Intrakoop. De inkoopcoöperatie van de zorg onderzocht 1.400 jaarverslagen van zorgorganisaties tussen 2011 en 2018.
De nettoresultaten in de ziekenhuizen zijn redelijk stabiel. In de geestelijke gezondheidszorg en de gehandicaptenzorg is er sprake van lichte daling. De VVT-sector kent een grillig verloop: positieve resultaten worden afgewisseld met rode cijfers. De afgelopen jaren hebben zorgorganisaties met succes gewerkt aan hun financiële buffers. Tussen 2011 en 2018 nam het weerstandsvermogen (solvabiliteit) van bijna alle deelsectoren in de zorg (ziekenhuizen, gehandicaptenzorg en VVT) met meer dan zeven procent toe. De solvabiliteit van de geestelijke gezondheidszorg heeft in 2018 echter haar dalende trend voortgezet.
Wat verder opvalt is dat de investeringen gestaag teruglopen. Een trend die al jaren duurt en geldt voor alle sectoren. Banken zijn, net als in de particuliere markt, voorzichtiger geworden met het verstrekken van financieringen en vragen steeds vaker om de inbreng van eigen vermogen.
Meer kosten personeel niet in loondienst
In de periode van 2011-2018 zijn de totale personeelskosten in de vier onderzochte sectoren met zo’n twintig procent toegenomen, van € 34,1 miljard naar € 41,2 miljard. Deels is dit te verklaren uit CAO-ontwikkelingen, een eenmalige uitbetaling van de onregelmatigheidstoeslag in 2016 en de stijging van de kosten voor werving van personeel. Maar de belangrijkste oorzaak is het steeds groter wordend aandeel van de kosten voor PNIL (personeel niet in loondienst). Vooral bij instellingen in de geestelijke gezondheidszorg, VVT en gehandicaptenzorg.
Dat de druk op het personeel toeneemt, blijkt ook uit het ziekteverzuim, dat vooral de afgelopen jaren in alle deelsectoren flink is gestegen. Het ziekteverzuim is het laagst (5,2 procent) in ziekenhuizen. Opmerkelijk is dat het verzuim daar in 2018 wel het meest is toegenomen (+0,5 procent). Net als de afgelopen jaren is het verzuim het hoogst in de gehandicaptenzorg (6,4 procent) en de VVT (6,8 procent). Samen met de algemene personeelstekorten in de zorg zorgt deze trend ervoor dat zorgorganisaties steeds vaker externe/tijdelijke krachten moeten inhuren.
Toename inkoopaandeel
De hogere kosten voor inhuur van personeel zijn een belangrijke oorzaak voor de toenemende kosten voor de vier grote deelsectoren. Bijna de helft van de kostenstijging komt voor rekening van de ziekenhuizen. Zij zagen de uitgaven stijgen met 4,8 miljard euro, onder andere als gevolg van extra uitgaven voor dure medicijnen en medische hulpmiddelen. Het aandeel inkoopkosten in de totale bedrijfslasten laat bij alle vier de sectoren een toename zien. In 2018 is bij de ziekenhuizen 37 procent van de bedrijfslasten gerelateerd aan inkoop. Bij de overige sectoren ligt dit aandeel op 30 tot 32 procent. Ruud Plu, bestuurder van Intrakoop: "Goed om u te realiseren hoe groot het belang van inkoop van de juiste producten en diensten voor de beste en betaalbare zorg is. En dit is nog zonder investeringen. Maar het gaat niet alleen om geld en volume. Juist in tijden van personeelstekort moeten we voorkomen dat we het wiel op meerdere plekken tegelijk uitvinden. Door de kennis en expertise die er is te delen en samen te werken. Zo werken we efficiënt aan goede en betaalbare zorg."
