'Afdwingbaar quotum met sancties is onvermijdelijk voor meer vrouwen aan top'
Moeten op niet naleven quotum sancties komen te staan?
23 september 2019 -
De Commissie Monitoring Streefcijfer Wet bestuur en toezicht adviseert het kabinet met klem om vanaf 2020 een afdwingbaar quotum in te voeren van minimaal 30 procent vrouwen in de raad van bestuur en raad van commissarissen van het Nederlandse bedrijfsleven.
Op het niet naleven van het quotum moeten sancties komen te staan. Uit de Bedrijvenmonitor Topvrouwen 2019, die in opdracht van het ministerie van OCW de samenstelling van de raden monitort, blijkt dat het aandeel vrouwen in de rvb eind 2018 gemiddeld slechts 12,4 procent bedroeg. In de rvc was het aandeel vrouwen gemiddeld 18,4 procent. Ruim de helft van de bedrijven legt bovendien geen enkele verantwoording af in het jaarverslag, zoals wettelijk vereist is. De Bedrijvenmonitor wordt vrijdag 20 september aangeboden aan minister Van Engelshoven. Vandaag komt ook de SER met zijn advies over diversiteit in de top van het bedrijfsleven.
Het wettelijk streefcijfer loopt in 2019 af en minister Van Engelshoven heeft aangegeven met een nieuw voorstel te komen. Uit de Bedrijvenmonitor blijkt opnieuw dat het huidige streefcijfer te vrijblijvend is en nauwelijks effect heeft op het aantal vrouwen in de rvb en rvc van grote vennootschappen. Zes jaar na de invoering van het wettelijk streefcijfer heeft twee op de drie bedrijven nog geen enkele vrouw in de rvb. Voor de rvc geldt dat de helft van de bedrijven geen vrouw heeft. Eind 2018 had 8,3 procent het streefcijfer gerealiseerd in beide raden, zoals de wet dit voorschrijft. In 2012 was dit 4,5 procent.
Paardenmiddel
De groei van het aandeel vrouwen in de rvb en rvc komt geheel voor rekening van een kleine groep koplopers: voor de rvb was dit slechts 8,5 procent van de bedrijven, voor de rvc 14,4 procent. Een grote groep bedrijven doet niets om het aantal vrouwen aan de top te doen groeien.
Caroline Princen, voorzitter Commissie Monitoring: "De tijd van streefcijfers is voorbij. Er gebeurt te weinig. Helaas, want ook wij zien een quotum als een paardenmiddel. Maar als we bedrijven in beweging willen krijgen, moeten er drastischer maatregelen worden getroffen. De commissie is ervan overtuigd dat een afdwingbaar quotum, mét sancties op het niet naleven ervan, deze groei de komende vijf jaar wel kan bewerkstellingen."
De sancties kunnen variëren van waarschuwingen en geldboetes tot vernietigbare benoemingen (de ‘lege zetel’) en het opschorten van vergoedingen aan bestuurders en toezichthouders.
Aanbevelingen
De commissie adviseert een geleidelijke invoering van het quotum. Door te starten met een quotum van twintig procent in 2020 en het ieder jaar te verhogen, kan in 2025 een percentage van 30 procent worden gerealiseerd. Uiteindelijk zal de verdeling van zetels tussen mannen en vrouwen binnen rvb en rvc naar 50/50 moeten groeien. Vanwege de voorbeeldfunctie van de overheid beveelt de commissie aan om het quotum uit te breiden naar overheidsorganisaties en grote organisaties in de (semi)publieke sector. Een belangrijke kweekvijver voor potentiele kandidaten voor rvb is de subtop binnen bedrijven. Om deze subtop gelijk te laten lopen met de groei in het bestuur, adviseert de commissie bovendien om een streefcijfer in te stellen voor de managementlaag direct onder het bestuur.
Voor de langere termijn adviseert de commissie een geïntegreerde aanpak met maatregelen op meerdere domeinen, waarbij overheid en bedrijven samenwerken. Voorbeelden van maatregelen zijn het verkleinen van de loonkloof, de gelijke verdeling van betaald en onbetaald werk, investeren in voorzieningen op gebied van verlof en kinderopvang én het aanpakken van de cultuur en beeldvorming in arbeidsorganisaties en de samenleving.
