21 december 2018 -
Nu de economie weer op gang is en crisis een term is uit een ver verleden, wordt het tijd om de mouwen op te stropen. De tijd van overleg, mindfulness, yoga, mediteren en ontspannen in de tijd van de baas, is voorbij.
Om het werk allemaal gedaan te krijgen, is alle hens aan dek het devies. Gewoon lekker ouderwets stressen, overwerken en targets halen tot u erbij neervalt. Voor alle ‘old school’ directeuren en managers bij wie het water al in de mond begint te lopen, zet Niels Blokker, directeur-eigenaar van Solkie, in dit artikel alle ingrediënten voor een stevige burn-out op een rijtje.
Het basismodel voor een burn-out
Een goed onderbouwde burn-out strategie begint met het WEB-model. WEB staat voor Werkstressoren en EnergieBronnen. Het model is onder meer ontwikkeld door Wilmar Schaufeli. Dit model gaat uit van twee processen: stress en bevlogenheid.
Het stressproces wordt in gang gezet door te hoge taakeisen. Die ontwikkelen zich tot stressbronnen en kunnen leiden tot uitval door stress of burn-out.
Energiebronnen kunnen zorgen voor meer bevlogenheid van medewerkers en hebben daarmee een neutraliserend effect op de gevolgen van stress. Om de boel flink op spanning te brengen is het dus zaak om werkstressoren te stimuleren en energiebronnen zoveel mogelijk te elimineren.
Wat zijn werkstressoren?
Werkstressoren zijn te hoge taakeisen en onder te verdelen in drie soorten:
Kwalitatieve belasting, zoals emotionele, mentale of lichamelijke belasting, conflicten.
Kwantitatieve belasting, zoals werkdruk, onderbelasting, tempo van veranderingen.
Organisatiebelasting, zoals bureaucratie, ongewenst gedrag, gebrekkige communicatie.
Leiderschap
U kunt deze werkstressoren een handje helpen. Een probaat middel is gebrekkig leiderschap. Werknemers blijken er gevoelig voor te zijn. Een Europees onderzoek1 heeft uitgewezen dat een derde van alle werknemers in Europa ontevreden is over de kwaliteit van het leiderschap in de organisatie. Het gros van de bedrijven wordt nog steeds geleid volgens een 19eeeuwse managementfilosofie: de baas is de baas! Passie en talent verpieteren al snel door altijd te moeten doen wat de baas of de manager zegt.
Onveiligheid
Een andere, niet te onderschatten, factor voor meer stress is onveiligheid op het werk. Meer dan een derde van de werknemers in Europa voelt zich wel eens onveilig. Oorzaken zijn agressieve klanten, gezondheidsrisico’s en veiligheidsissues. In Nederland ligt het percentage aanmerkelijk lager: negentien procent. De frustratie van de werknemers zit ‘m vooral in het feit dat werkgevers zich er nauwelijks iets van aantrekken. Slechts in de helft van de gevallen krijgen werknemers voorlichting en training gericht op gezond en veilig werken. En maar een kwart van de werkgevers hanteert heldere procedures voor het melden van incidenten of het stellen van (kritische) vragen.
Ongemak
Nog hoger dan gebrek aan leiderschap en onveiligheid scoort het ongemakkelijke gevoel. Bijna de helft van alle ondervraagden uit het onderzoek gaf aan zich het afgelopen jaar ongemakkelijk te hebben gevoeld. Oorzaken zijn te veel werk, slechte relatie met collega’s, slechte werkomgeving of gebrek aan support door het management. Ook in Nederland voelt bijna een derde zich wel eens ongemakkelijk en zes procent heeft daar regelmatig last van.
Energiebronnen die u moet vermijden
Nu u weet wat de belangrijkste bronnen van stress zijn, is het ook handig om te weten wat de belangrijkste energiebronnen zijn. Om werknemers zo snel mogelijk tot een burn-out te brengen, is het namelijk verstandig om energiebronnen zoveel mogelijk te elimineren. Bij deze krijgt u ze in het kort op een rijtje:
Sociale energiebronnen, zoals steun van collega’s, teamspirit, waardering, duidelijkheid in rollen.
Werk energiebronnen, zoals passend werk, regelmogelijkheden, inspraak, hulpmiddelen, werkplek.
Organisatie energiebronnen zoals heldere communicatie, duidelijke koers, rechtvaardige behandelingen en beloning.
Groei energiebronnen, zoals feedback op prestatie, leer- en ontwikkelingsmogelijkheden, carrièreperspectief.
Autonomie
Uit verschillende onderzoeken kwam al naar voren dat gebrek aan autonomie een van de belangrijkste oorzaken van stress is. Zodra mensen het gevoel hebben dat ze invloed kunnen uitoefenen op de planning en inhoud van het werk, stijgt de motivatie en het werkplezier enorm. 57 procent van de Nederlandse managers denkt hier overigens anders over en is ervan overtuigd dat de workload de belangrijkste stressfactor is. Dit zou wel eens de reden kunnen zijn dat Nederland zoveel ZZP’ers telt.
Betrokkenheid
Als werknemers ergens energie van krijgen, is het wel betrokkenheid. Betrek ze bij de keuzes die u als bedrijf maakt of laat ze kennis maken met uw klanten en u bent verkocht. Of ga met ze lunchen om elkaar beter te leren kennen. U kunt het nog gekker maken door actief feedback te vragen van uw nieuwe medewerkers of aan uitzendkrachten te vragen wat ze opviel bij uw bedrijf.
Investeren
Er zijn ook bedrijven en andere organisaties die investeren in mensen. Ze bieden allerlei opleidingsprogramma’s aan, gaan aan de slag met talentontwikkeling, schakelen coaches in of nemen zogenaamde people managers aan. Ze beweren dat werknemers er blij van worden en in plaats van, met de diploma’s op zak, bij u weglopen, juist meer bevlogen en betrokken bij u willen blijven werken.
Burn-out, het zal wel.
‘Old school’ directeuren en managers weten natuurlijk heel goed dat u werknemers niet te veel ruimte moeten geven. Organisaties waar medewerkers zelf hun doelen stellen en kunnen aangeven wat ze daarvoor nodig hebben, zodat ze daarin gefaciliteerd kunnen worden, zijn bij voorbaat gedoemd om te mislukken. Natuurlijk hebben deze medewerkers meer werkplezier en zeggen ze dat zich meer betrokken voelen bij hun werk. Maar de praktijk zal leren dat dit plezier van korte duur is. Werknemers hebben behoefte aan duidelijkheid, controle en sturing, anders wordt het niks met ze. En ja, sommige schieten dan in de stress als ze echt aan het werk moeten en daarvan wordt dan gezegd dat ze een burn-out hebben. Vroeger, toen we gewoon zes dagen in de week, tien uur per dag werkten, hadden we daar nog nooit van gehoord. Burn-out, het zal wel.
