17 maart 2017 -
Het is niet niks om een stem te geven aan een ander die beslissingen gaat nemen over zaken die op menig leven van grote invloed kunnen zijn.
Vanzelfsprekend is stemmen een gevoelige kwestie; er wordt van men verwacht dat men individueel in staat is om te bepalen wie de beste leider voor zichzelf en voor de Nederlanders is. "Of de kiezer nu strategisch of emotioneel zijn stem uitbrengt, in beide gevallen wordt er gekozen op basis van verwachtingspatronen," zegt Nicolas Pop, oprichter van Fitch met terugwerkende kracht.
Stemmen is gokken
"Verwachtingen worden gewekt door lijsttrekkers met hun uitspraken, gedrag en voorkomen," aldus Pop. "Waar men dit verwachtingspatroon bij Mark Rutte kan baseren op zijn geschiedenis als premier, kan men dat bij de andere lijsttrekkers niet," telt Pop. "Speculeren over hun leiderschapsstijl blijft daarom een kwestie van gokken. Of kan men wellicht concreter worden? Het rijtje lijsttrekkers is een verzameling van uiteenlopende personages. Hun specifieke karaktertrekken bieden daarom een interessante bodem voor analyse; de persoonlijkheid bepaalt immers voor een groot gedeelte wat iemands leiderschapsstijl zal zijn."
Aan de hand van uitspraken in media, beschrijvingen gegeven door collega’s en interviews heeft Pop voor de meest prominente lijsttrekkers Fitch persoonlijkheidsanalyses gemaakt. In dit interview zoomt hij in op de krachten en de kwetsbaarheden van de lijsttrekkers. De opzet: wat kan hun persoonlijkheid vertellen over hun manier van leiden? Oftewel wat kan er van ze verwacht worden wanneer zij premier worden?
Doe normaal, aldus Rutte
"De belangrijkste kracht van Rutte ligt in het groene kwadrant dat voor controle, rationaliteit en oplossend vermogen staat. Rutte is een pragmatisch en realistisch man; hij staat voor hard werken en resultaten leveren. Dit combineert hij met een hoge score in het rode kwadrant op zelfbewust en diplomatiek," vertelt Pop. "Rutte heeft een goede portie zelfbeheersing en zelfvertrouwen en hij weet hoe hij zich moet gedragen binnen machtsverhoudingen om zijn doel te bereiken."
Uit verdere analyse van Pop blijkt dat de eerder genoemde kenmerken van Rutte sterk in zijn leiderschap van de afgelopen kabinetsperiode terug te zien zijn. "Rutte is de eerste premier die sinds Wim Kok een kabinetsperiode uitzit. Hij maakt af waar hij aan begint en weet problemen steeds op diplomatieke en pragmatische wijze aan te pakken. Men zou kunnen zeggen; Rutte is een daadkrachtige timmerman, voor ieder huis-, tuin- en keukenprobleem biedt hij een degelijke oplossing."
Pop geeft ook inzicht in de minder positieve eigenschappen: "De kwetsbaarheden van Rutte liggen in de kleur waar hij het laagst op scoort: geel. Geel staat voor dromen, pionieren en inspireren. Rutte is geen inspirerende creatieveling, die met vernieuwende overtuigingen de wereld leidt in een veranderend tijdperk. Men kan hem op weinig idealen betrappen. Uit zijn mond komen geen visionaire oplossingen voor immigratiestromen, klimaatverandering of de toenemende spanningen tussen belangrijke wereldmachten."
Samengevat, aldus Pop: "Als leider is Mark Rutte een stabiele en krachtige bouwer, die op beheerste en diplomatieke wijze problemen onder controle kan houden. Hij is echter geen man van inspiratie of grote ideeën. Een goede timmerman, maar geen verbinder of visionair."
Ons Nederland van Geert Wilders
Pop over Wilders: "Opvallend bij Geert Wilders is zijn score op het rode kenmerk onafhankelijk en zelfstandig. De angst die onder deze kracht schuil gaat is benadelingsangst. Wilders profileert zich daarom sterk op vrijheid van meningsuiting in combinatie met opstaan tegen het onrecht dat in zijn ogen geschiedt. In veel van zijn publieke optredens ziet men dit terugkomen wanneer hij steeds weer fel van zich afbijt. Hiernaast scoort Wilders hoog in het groene kwadrant op het gedrag standvastig en georganiseerd. Wilders verkondigt al jarenlang vasthoudend dezelfde boodschap, ongeacht de enorme inbreuk die dit op zijn privé-leven heeft gehad."
Pop analyseert dat de grootste deuk in zijn profiel in het blauwe kwadrant zit. "Hij scoort laag op loyaal en toegewijd. Dat betekent dat hij zelden een compromis zal aangaan en zich niet inschikkelijk zal opstellen wanneer dat het grotere doel dient. Bang om benadeeld te worden gaat Wilders de samenwerking het liefst uit de weg. Hij zal daarom eerder kiezen voor een solistische rol als alleenheerschappij niet mogelijk is."
Als Pop Wilders zijn persoonlijkheid samenvat zegt hij het volgende: "Wilders is een leider die staat voor wat hij zegt en in alle tijden zal proberen vast te houden aan zijn koers. Zijn onvermogen om samen te werken maakt de verwezenlijking van zijn idealen echter moeilijk binnen een politiek machtssysteem waarin samenwerking essentieel is."
Samen vooruit met Lodewijk Asscher
Volgens Pop is het opvallend dat Lodewijk Asscher de score op onafhankelijk en zelfstandig met Wilders deelt. Pop: "Hij werkt vanuit een sterk intrinsiek rechtsvaardigheidsgevoel. Asscher wordt ook wel omschreven als een man van principes. In tegenstelling tot Wilders, combineert Asscher dat met een sterk ethisch besef voor belangen van minderheidsgroeperingen. Dit is terug te zien in de score in het blauwe kwadrant op loyaal en toegewijd. Hij maakt zich sterk voor gelijke behandeling en gelijke rechten. Ook is hij anders dan Wilders geneigd eerder de samenwerking aan te gaan."
Pop analyseert dat de kwetsbaarheden van Asscher in het gele kwadrant zitten. "Hij is geen inspirator op basis van motiverende ideeën, veel minder dan Wilders, komt hij uit de verf als iemand die door het vuur gaat voor zijn idealen. Over het geheel genomen kan men zeggen dat het profiel van Asscher het minst uitgesproken is."
Als Pop het profiel van Asscher samenvat zegt hij het volgende: "In zijn leiderschap zal Asscher zoveel mogelijk vasthouden aan de heilige waarden waar hij voor staat. Zijn minder compromisloze gedrag maakt van hem enerzijds een betere teamspeler, anderzijds maakt het hem voor de kiezer tot een wat onopvallende kandidaat voor het toekomstig premierschap."
Samen met Buma
De sterkste kleur van de partij vind Pop ook in Buma terug: ‘blauw’. "Buma is een man die de christelijke moraal van ‘samen’ en ‘gespreide verantwoordelijkheid’ lijkt te verdedigen. Buma biedt een luisterend oor, hecht waarde aan een goede harmonie en heeft aandacht voor het volk." Volgens Pop doet hij dit overigens op een typisch groene manier: "Het is een behoudende man, die graag vasthoudt aan de goede elementen van de tijd."
Pop zegt dat dit behoudende tevens Buma’s zwakke plek is. "Enigszins conservatief, vindt hij het lastig om met nieuwe ontwikkelingen mee te gaan. Ook wel beschreven als een houten klaas, is hij anders dan Rutte die vlot en gemakkelijk meedraait met wat de dag van hem vraagt, vaak traag en vraagt men zich af of hij de snelheid van de huidige tijd aan kan. Buma richt zijn aandacht op het koesteren van dat wat hij als waardevol ervaart en zal daarom zelf niet zomaar met nieuwe initiatieven komen. et zijn vertrouwen in de goede dingen zal Buma in rustige tijden een prima bewaker zijn van reeds bestaande principes. Wanneer stormachtige tijden aanbreken, is hij echter geen stormram die snel besluiten neemt passend binnen een veranderende tijdgeest."
Roemer pakt de macht
Wanneer Pop Emile Roemer in het Fitch kwadrant plaatst, lijkt zijn hoogste score te zitten in de blauwe kleur: saamhorig en coöperatief. "Roemer staat voor aandacht voor de menselijke relatie, hij streeft naar gelijkheid der machten en richt zijn aandacht met name op de zwakkeren in de maatschappij."
Daarnaast zegt Pop over zijn gele score op innemend en belangstellend dat het strookt met het imago van de gezellige Brabander dat sterk aan hem blijft kleven. "Roemer komt over als een vriendelijke reus met gevoel voor humor en wordt in het algemeen als het meest betrouwbaar en eerlijk ervaren. Vanuit een soort ‘kalimero-achtige’ neiging lijkt hij te strijden voor de macht. Niet voor niets verkondigt hij de slogan "pak de macht", want deze heeft hij dan ook niet, gezien zijn gebrekkige score op het machtskwadrant rood. Hij schreeuwt en schopt wel, maar heeft geen werkelijke eigen visie. De visie is; zoals het nu gaat, gaat het niet goed, men moet er tegen in opstand komen."
Pop over Roemer als leider: "Hij zal erg prettig zijn in de omgang; met charme weet hij blijvend tegen de heersende macht aan te schoppen. Hij is echter geen slimme diplomaat die op strategische wijze de macht naar zich toe weet te trekken."
Pechtold krijgt het voor elkaar
Volgens Pop scoort Pechtold hoog op geel; innemend en belangstellend, alsook op rood; zelfbewust en diplomatiek. "Hij combineert hiermee de gele welbespraaktheid met de rode geldingsdrang en is daarmee iemand die graag in het middelpunt van de aandacht staat. Pechtold snakt naar de microfoon, vandaar zijn titel koning van de interruptie, maar hij weet dan ook een goed verhaal te houden en om te gaan met de aandacht die hij krijgt."
Pop legt uit dat zowel rood als geel staan voor dynamiek: gedrag dat is gericht op ontwikkeling en vooruitgang. "Kenmerkend hiervoor zijn zijn pro-Europese standpunten en zijn stokpaardje: het onderwijs. Pechtolds kwetsbaarheden zitten op twee vlakken. Met extreme scores in rood en geel kan hij als ijdel worden ervaren en ook als iemand die gericht is op erkenning van zijn eigen macht. De andere kwetsbaarheid richt zich op het gebrek aan groen; kan Pechtold resultaten leveren en zijn uitspraken waarmaken? Zijn grootste uitdaging is juist dat wat hij predikt; D66 krijgt het voor elkaar."
Pop denkt dat Pechtold een uiterst hoorbare leider zal zijn die inspeelt op veranderingen en meegroeit met de tijd. "Zijn grote uitdaging zal de organisatie en werkelijke uitvoering van zijn beloftes zijn."
Tijd voor de keuzes van Klaver
Als Pop het profiel van Jesse Klaver analyseert komt hij tot de volgende conclusie: "Klaver lijkt de nog meer uitgesproken versie van Pechtold. Zijn belangrijkste scores liggen in het gele kwadrant; geïnspireerd en stimulerend, innemend en belangstellend." Pop ziet wel een verschil: "Meer nog dan Pechtold zorgt Klaver voor een perfecte publieksvertoning, zie ook zijn laatste optreden in de poptempel in Amsterdam. Hij lijkt zijn idealen in de rol als popidool met jeugdige en overtuigende energie op de bühne over te willen brengen. Tegelijkertijd combineert Klaver dit met een zeer hoge doelgerichtheid en ambitie; hij scoort hoog op zelfvertrouwen en diplomatie." Volgens Pop kenmerkt Klaver zich dus nog meer dan Pechtold op de dynamiek, zie ook zijn lijfsmotto: "het is tijd voor andere keuzes".
Pop trekt nogmaals een vergelijking: "Evenals bij Pechtold heeft ook Klaver lage scores in het groene kwadrant. Zijn kwetsbaarheid ligt echter minder op ijdelheid maar meer op gladheid." Pop vraag zich af: "Wat is langer houdbaar? Zijn ‘status’ of zijn ‘standpunten’? Kan hij ook echt een deuk in een pak boter slaan, wanneer hij grote beleidsveranderingen wil doorvoeren en een bataljon oliebazen zijn poptempel vullen Als premier zal Klaver met veel energie, positivisme en bombarie zijn schouders onder zijn beleid willen zetten. Net als bij Pechtold zal ook voor hem de uitdaging zitten in de verwezenlijking van zijn idealen."
Marianne Thieme’s plan B
Volgens Pop spant Thieme de kroon in vergelijking met Klaver en Pechtold. "Geen planeet B, dus kies voor plan B. Het moet helemaal anders." Pop analyseert haar verschijning als ‘verrassend’ en ‘in de geest van familie Guevara’. Hij vind dat Thieme zich positioneert als een eenzame heldin die strijdt voor een radicale verandering ten aanzien van hoe men omgaat met onze planeet. "Haar extreme strijdbaarheid vindt men terug in haar hoge scores op het rode machtskwadrant, haar sterke idealistische neiging in de hoge score op het gele kwadrant.
Maar juist in die verbetenheid om zich niet te laten muilkorven, schuilt ook haar grootste kwetsbaarheid. Mensen zijn over het algemeen niet geneigd om grote veranderingen gemakkelijk te accepteren." Hij vraagt zich af of Thieme uiteindelijke mensen weet mee te krijgen of dat ze zich blijft gedragen als een rebel zoals Che, die uiteindelijk alleen in de rol van de oppositie gedijt?
Pop geeft wel aan dat met Thieme op de premiersstoel men een leider kan verwachten die een verfrissende wind zal doen waaien op het Binnenhof. "Net als bij Klaver en Pechtold blijft de vraag of zij haar idealisme kan balanceren met voldoende realisme."
Kies de leider die past bij de tijd
Volgens Pop wordt uit bovenstaande analyses helder dat er op het moment van stemmen niet enkel voor een specifieke partijprogramma, maar tevens voor een specifieke leider gekozen wordt. "Naar welke leider is men op zoek? Ieder mens, ook iedere lijsttrekker en uiteindelijk, iedere premier bezit krachten en kwetsbaarheden. Gedrag is echter nooit goed of fout, dat moet in de context beoordeelt worden. Soms zijn progressieve krachten gewenst wanneer verandering noodzakelijk is. Soms zijn conservatieve krachten gewenst wanneer de vele veranderingen het fundament bedreigen."
