Betere voorbereiding op technologische innovatie nodig
15 maart 2017 -
Technologie verandert de samenleving. Nieuwe toepassingen kunnen van grote waarde zijn, maar ook bestaande waarden aantasten. Overheden, burgers en bedrijven moeten zich daarop voorbereiden.
Want de effecten van technologische innovaties hoeven de samenleving niet te overkomen, maar kunnen door hen worden beïnvloed. Dit concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur in zijn rapport ‘Technologie op waarde schatten’, dat vandaag is aangeboden aan de ministers van Economische Zaken, Infrastructuur en Milieu, en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het rapport biedt handreikingen om kansen van technologische innovaties beter te benutten en risico’s te beperken.
Beter anticiperen
De permanente stroom van nieuwe technologische toepassingen, zoals robots, zelfrijdende auto’s, deelplatforms en big data, beïnvloeden onze leefomgeving en samenleving. De ontwikkelingen gaan snel, en het voorspellen ervan is lastig. Steeds opnieuw moet de vraag gesteld worden wat op kortere en langere termijn de gevolgen zijn van een nieuwe technologie of toepassing ervan en welke publieke waarden in het geding zijn. Het rapport ‘Technologie op waarde schatten’ van de Rli presenteert een analysekader in vijf stappen om beter op de mogelijke impact van technologische toepassingen te kunnen anticiperen.
Maatschappelijke discussie over te maken keuzes belangrijk
De Rli pleit voor brede maatschappelijke discussie over te maken keuzes door overheden, bedrijven en burgers. Zulke discussies zijn normatief, aangezien technologie vaak nieuwe verdelingsvragen met zich meebrengt en bovendien kan leiden tot het verschuiven van waarden. Belangrijke vragen zijn: welke waarden zijn in het geding of mogen niet in het geding komen, welke wetten, regels of contracten moeten wel of niet worden aangepast, wat betekent nieuwe technologie voor hoe mensen met elkaar omgaan? Al deze aspecten beïnvloeden hoe technologie wordt ontwikkeld en toegepast, hoe partijen zich gedragen en hoe markten zich ontwikkelen. De raad illustreert dit met drie voorbeelden: de melkrobot, de zelfrijdende auto en decentrale energieopwekking met zonnepanelen.
Experimentenwet wenselijk
Door aanpassing van de regelgeving wordt experimenteerruimte voor specifieke technologische aanpassingen vaak ad-hoc geregeld. De Rli geeft in overweging te komen tot een meer generieke wettelijke inbedding van dit soort experimenten. Met een uniforme juridische basis kunnen experimenten sneller en op een meer gestructureerde wijze worden uitgevoerd en geëvalueerd. Daarmee kan een gunstig klimaat voor technologische ontwikkeling ontstaan, waarbij rekening wordt gehouden met de betrokken publieke waarden en de betrokken partijen.
