'Meer uitzenduren: cijfers CBS passen binnen trend rond Wet DBA'
2 september 2016 -
Deze week maakte het CBS bekend dat het aantal uitzenduren in langlopende contracten, zoals detachering en payrolling, in het tweede kwartaal met 3,1 procent steeg ten opzichte van het eerste kwartaal dit jaar: cijfers die passen bij een trend, zegt Stephan Persoon, directeur van Agium.
Hij signaleert dat werkgevers liever kiezen voor een professional die werkt vanuit dienstverband dan voor een zzp'er. Dit heeft alles te maken met de invoering van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) op 1 mei. Opdrachtgevers blijken niet lichtzinnig hun handtekening te zetten onder modelovereenkomsten om hun arbeidsrelatie met zzp'ers te bekrachtigen.
Mentaliteitsverandering
Vier maanden na de invoering van de Wet DBA lijkt er een mentaliteitsverandering te zijn ingezet. Dat merkt Stephan Persoon in ieder geval bij de interim-markt op het gebied van Finance & Control, waarin hij werkzaam is. "Opdrachtgevers zien schijnzelfstandigheid als een serieus probleem. Het risico op naheffing en boetes willen ze niet nemen. We zien nu al veelvuldig opdrachtgevers die geen zaken meer willen doen met zzp'ers, en stellen dat ze liever iemand hebben uit een loondienstpool. En met veelvuldig bedoel ik dat zeker zeven op de tien opdrachtgevers dit bij ons aankaart. Daarom ben ik ook niet verbaasd over de cijfers die het CBS presenteert. Natuurlijk: de uitzenduren in langlopende contracten (payrolling en detachering) stijgen al enkele jaren gestaag, maar na een daling van 3,5 procent in het eerste kwartaal is deze stijging van 3,1 procent opvallend."
Behoefte aan flexibele schil blijft
Naast de toename van langlopende uitzendcontracten, steeg volgens het CBS ook het aantal kortlopende uitzendcontracten met 2,7 procent. Persoon: "Ook in de kortlopende uitzendcontracten zien we al enkele jaren een gestage groei. 2,7 procent is een flinke uitschieter in vergelijking met het vorige kwartaal, waar we een stijging van 0,8 procent zagen. Bedrijven blijven behoefte houden aan een flexibele schil. Ze hebben geleerd van de financiële crisis en waken ervoor om niet meer zo star te zijn als voorheen. Bij werkgevers is sinds de Wet DBA het bewustzijn sterk toegenomen dat die flexibele schil niet zonder meer uit zzp'ers kan bestaan. Ze gaan op zoek naar alternatieven. Het antwoord van opdrachtgevers op de Wet DBA is niet: wij gaan meer mensen in vaste dienst aannemen. Het antwoord is: wij gaan op zoek naar alternatieven om onze flexibiliteit te kunnen behouden."
Arbeidsrelaties onder de loep
Ook Robbert van Adrichem, collega-directeur bij Agium, merkt dat de Wet DBA veel teweeg heeft gebracht: "Er komen zzp'ers naar ons toe die zeggen: 'mijn opdrachtgever tekent de modelovereenkomst niet, wat nu?'. Tot nu toe waren zzp'ers nog afwachtend, ze dachten dat het met de modelovereenkomsten wel goed zou komen. Maar ook zij ontdekken nu dat opdrachtgevers een nieuwe houding aannemen. Elke arbeidsrelatie wordt tegen het licht gehouden: voldoet deze wel écht aan de voorwaarden die in de modelovereenkomst staan? Bij twijfel wordt er niet getekend."
Modelovereenkomsten in de praktijk
Organisaties zijn huiverig om modelovereenkomsten te tekenen, omdat schijnzelfstandigheid op de loer ligt. De belastingdienst let bij controle op drie aspecten: loon, leiding en toezicht en persoonlijke arbeid. In een modelovereenkomst kan worden vastgelegd dat ten minste één van deze drie aspecten niet geldt. Dan kan een opdrachtnemer als zzp'er zijn werk uitvoeren. De realiteit is echter, dat geen van deze drie aspecten zomaar weg te strepen is. Van Adrichem: "Loon wordt uitgekeerd, tenzij het vrijwilligerswerk is. Dus daar kun je niet zoveel aan veranderen. En de meeste opdrachtnemers werken onder leiding en toezicht. In onze branche werken veel zzp'ers in een lijnfunctie. Ze vervullen dan bijvoorbeeld een halfjaar of een jaar de rol van controller. Dan ben je onderdeel van de afdeling, en val je net als elke andere werknemer onder leiding en toezicht. En die vrije vervangbaarheid? Een opdrachtgever zit er niet op te wachten dat een zzp'er kan zeggen dat er volgende week een ander op zijn stoel zit, omdat hij of zij een andere uitdaging heeft gevonden."
Van schijnzelfstandigheid naar werkondernemer
Volgens Van Adrichem en Persoon brengt de Wet DBA aan het licht dat er al langere tijd bij veel functies die zzp'ers vervullen, eigenlijk sprake is van schijnzelfstandigheid. "De praktijk is niet veranderd, maar nu de verantwoordelijkheid voor schijnzelfstandigheid óók bij de opdrachtgevers ligt, gaan organisaties handelen."
Aan de ene kant staan dus werkgevers, die de Wet DBA heel serieus nemen, maar er niet voor voelen om hun flexibiliteit te verliezen. Aan de andere kant staan ondernemende opdrachtnemers, die zo zelfstandig mogelijk hun werk willen uitvoeren. Om deze twee werelden bij elkaar te brengen, heeft Agium het model van 'werkondernemerschap' ontwikkeld. Het is een vorm van detachering, maar de professional krijgt alle ruimte voor een ondernemende instelling, met bijbehorende beloningen. De Wet DBA is niet meer van toepassing, er is geen risico op schijnzelfstandigheid, maar ondernemerschap wordt wel beloond. Van Adrichem: "Wij denken dat de vraag naar vormen van detachering en payrolling alleen maar zal toenemen. We houden de cijfers van het CBS nauwlettend in de gaten, omdat ze een goede indicatie zijn van waar het in onze branche naartoe gaat. Daar proberen we met onze diensten op in te spelen."
