Fundamenteel onderzoek nodig voor continue innovatie
12 januari 2016 -
Zakendoen draait tegenwoordig om innoveren. Bedrijven willen in deze digitale economie nieuwe markten aanboren, en dat kan vaak alleen als ze radicaal nieuwe businessmodellen inzetten. Maar aan innovaties ligt vaak fundamenteel onderzoek ten grondslag, en dat moet vaak vanuit de overheid komen.
Fundamenteel onderzoek is meestal gedreven door nieuwsgierigheid en minder door commerciële drijfveren. Veel van de gadgets en technologie die we vandaag gebruiken zouden zonder fundamenteel onderzoek niet een bestaan.
Winstgevend
Fundamenteel onderzoek levert een belangrijke bijdrage aan de economie. De innovaties die dit oplevert, zijn voor bedrijven enorm winstgevend. In 2012 berekende de NSF dat 30 grote Amerikaanse bedrijven per jaar 500 miljard dollar aan omzet realiseren dankzij innovaties die zijn ontstaan uit fundamenteel onderzoek.
Dick Hissink van Dassault Systèmes ziet het belang hiervan: "wanneer we te weinig fundamenteel onderzoek doen, droogt uiteindelijk de bron voor innovaties op." Iets waar Nobelprijs winnaar Andre Greim ook voor waarschuwt.
Hoe zorg je als natie voor een gezond innovatieklimaat? Met aan de ene kant voldoende fundamenteel onderzoek en aan de andere kant de meer toegepaste innovaties die mogelijk zijn? Als we het fundamentele gedeelte overslaan dan is de vraag: hoe zorg je voor een goed innovatie klimaat?
Denemarken als rolmodel
Volgens econoom Mariana Mazzucato kunnen we op innovatiegebied veel leren van Denemarken. Daar kennen ze een eigen investeringsfond, het Danish Growth Fund. Hierbij koopt de overheid aandelen van Deense startups. Ze hebben tot nu toe zo’n 2 miljard euro geïnvesteerd in circa 6.000 bedrijven. Hier zitten veel technologiebedrijven tussen.
"Het voordeel van dit soort investeringen is dat je als land innovatie een boost geeft," geeft Hissink aan. "Veel startups hebben moeite om investeerders te vinden voor groei en expansie, niet in de laatste plaats vanwege de onzekerheid van het succes. Niet iedere startup wordt een Google of Facebook, en tal van jonge bedrijven halen het niet. Voor een investeerder is het vaak alleen interessant om een portfolio te hebben van enkele bedrijven die succesvol zijn."
Geen subsidiesysteem
Het model van de Denen is geen verijdeld subsidiesysteem. Een gedeelte van de winst van deze innovatieve bedrijven vloeit immers terug naar de overheid. Op het moment dat de aandelen in een bedrijf aanzienlijk hoger liggen dan de aanschafwaarde, kan de verkoop zeer rendabel zijn. Ter info: dit geld gaat niet naar de staatskas, maar wordt opnieuw geïnvesteerd in Deense bedrijven.
"De Denen hebben bovendien ambitieuze ideeën en een langetermijnvisie," zegt Hissink. "Denk hierbij aan de doelstelling om in 2050 fossielvrij te zijn. Dit vereist dat de neuzen van allerlei partijen dezelfde kant op moeten staan. Zoals die van de overheid, de energiebedrijven, de industrie, en zelfs ook milieuorganisaties."
Het lijkt bijna een onmogelijke opgave, een visie die verder reikt dan de termijn van een gekozen parlement. Toch lukt het de Denen. Op het gebied van innovatie doet Denemarken het als zeer klein land niet slecht, met een 12e plaats op de ranking van het World Economic Forum Global Competitiveness Index. Nederland scoort weliswaar hoger. Toch is het een indrukwekkende plaats voor een land met slechts 5,6 miljoen inwoners.
Topsectorenbeleid geen succes
Mazzucato benadrukt dat het topsectorenbeleid van Nederland gedoemd is te mislukken. Zij stuurt speciaal aan op het verder kijken dan een of enkele specifieke sector(en). Zo is het langer zelfstandig kunnen wonen niet alleen maar een hoofdbreker van de zorgsector. Voor een echte oplossing is het noodzakelijk om allerlei sectoren hierbij te betrekken. Denk hierbij aan IT en de financiële sector.
"Misschien dat een hybride aanpak een oplossing is. Aan de ene kant een sectorale aanpak maar daarnaast een focus over sectoren heen," aldus Hissink. "Hiermee versterk je de kern van de sector met daarnaast de samenwerking om sectoroverstijgende uitdagingen aan te pakken. Het belangrijkste is echter consistentie in beleid, zoals we zagen bij het voorbeeld van Denemarken."
"Willen ook bedrijven innovaties realiseren, dan moeten ze breed denken, buiten hun eigen branche," zegt Hissink. "Ze moeten beseffen dat oplossingen multisectoraal moeten zijn. In een historisch perspectief: voor de reis naar de maan in de jaren 60 werkten 14 sectoren samen. Maar wellicht nog een betere tip van Mazzucato: wees concreet in je doelstellingen. Definieer eenduidig wat je wilt. De beste zijn, is te ruim. Zorg dat je beschikt over de sturingsmechanismen en de data om bij te sturen als doelstellingen niet gehaald worden. Alleen dan voorkom je een fiasco."
