Innovaties in de strijd tegen e-waste en voedselverspilling
20 augustus 2015 -
Met het toenemen van onze welvaart is ook onze afvalberg enorm gegroeid. De verspilling in de voedselindustrie, veroorzaakt door overschot of bederf, is zorgwekkend. Ook zogeheten e-waste (elektronisch afval) baart zorgen.
Hoewel op de totale afvalberg het maar een klein deel betreft, is het goed voor 70 procent van al ons giftig afval. Dick Hissink van Dassault Systèmes vraagt zich af of technologie ons kan helpen bij het terugdringen hiervan?
We nemen steeds sneller afscheid van onze elektronische apparaten. Smartphones en wearables vernieuwen zich in een razend tempo en laptops zijn door hun ultradunne vormgeving steeds minder gemakkelijk te repareren. Tegelijkertijd daalt de levensverwachting van die gadgets. En neemt onze honger naar alles met een stekker alleen maar toe.
Recycling is geen optie
Het gevolg: in 2016 is de hoeveelheid e-waste gegroeid naar 93,5 ton. 70 tot 80 procent daarvan belandt rechtstreeks op de afvalberg. Slechts 6,8 miljoen ton gaat richting een recyclingproces. "Dat is zowel onverstandig als gevaarlijk," stelt Hissink. "Veel elektronisch afval is giftig, vaak door het gebruik van zware metalen. Dat veroorzaakt milieuschade en gezondheidsproblemen."
Veel van 'ons' afval wordt verscheept naar landen als China en Mongolië en daar illegaal gedumpt. Een giftig meer in het laatstgenoemde land is een voorbeeld van de vreselijke gevolgen.
Oplossing
Wat te doen? "De mensheid zal niet minder gadgets kopen en fabrikanten zullen niet minder produceren. Maar met slimme tools, software met name, kunnen producenten duurzamere producten en verpakkingen ontwerpen. Door te kijken naar het gebruik, de efficiënte energieproductie, logistiek en de lifecycle van afzonderlijke componenten," zegt Hissink.
Geavanceerde software brengt al die aspecten samen in mock-ups. Dat kunnen zowel 3D-geprinte mock-ups zijn als digitaal gesimuleerde modellen. Daarmee kunnen fabrikanten experimenteren en zoeken naar een ideale mix van al die elementen, nog voordat de eerste versie van een product van de band rolt.
Voedselberg
Een andere groeiende afvalberg is die van voedsel. Een composthoop is weliswaar niet giftig, maar draagt niet bepaald bij aan de oplossing van het wereldvoedselprobleem. "Om over schadelijke ecologische gevolgen van de intensieve voedselproductie nog maar te zwijgen," geeft Hissink aan.
Ethanol-sensor
Een innovatieve vinding komt bijvoorbeeld uit Finland. Het VVT Technical Research Centre heeft een speciale sensor ontwikkeld. Deze meet het ethanol-gehalte in verpakt fruit, een goede indicatie van bederf. De sensoren zijn verpakt in RFID-chips, die op hun beurt de mate van versheid kunnen doorzenden.
"Toeleveranciers kunnen hun producten beter in de gaten houden en zo derving voorkomen," legt Hissink uit. "Dat is wenselijk, want in deze stap van de keten gaat maar liefst 72 procent van het fruit en 66 procent van alle groente verloren."
Eenmaal in de supermarkt kan zowel de groenteman als de consument met de smartphone uitlezen hoe vers een product is. En daarmee voorkomen dat het thuis bij de klant linea recta richting prullenbak gaat of te lang in de fruitmand blijft liggen.
Hoogwaardige recycling
Noord-Holland gooit het over een andere boeg. De provincie wil meer halen uit terugkerende afvalstromen in de voedingsmiddelenindustrie. De sector gebruikt het leeuwendeel van dat afval voor vergisting, compostering en als veevoer. Zo gaat het niet verloren, maar hoogwaardig is het niet bepaald.
TU Delft deed onderzoek naar een hoogwaardiger recycling van de afvalstroom. Met veelbelovende resultaten. Uit groente- en fruitrestanten halen we chemicaliën die bruikbaar zijn voor de plasticproductie. Bedrijven zetten cacaodoppen in vulmiddel voor papier, of als verrijking voor houten vloeren. En visresten zijn omzetbaar in hoogwaardig eiwit. Op de website Afvalkring.nl delen bedrijven kennis over deze vormen van slimme recycling. TU-Delft staat hen bovendien bij met hulp en advies.
Meer initiatieven
Maar er zijn meer veelbelovende initiatieven. Zoals Liquiglide, een hoogwaardige coating voor de binnenkant van verpakkingen. Het laagje zorgt ervoor dat zo min mogelijk voedsel achterblijft.
Een ander noemenswaardig project is de Duitse start-up Qmilk. Het bedrijf onttrekt melkeiwit uit onverkoopbare rauwe koemelk. Het eiwit zetten zij om in onder andere textiel en cosmetica. Ook experimenteren organisaties steeds vaker met het direct of indirect 3D-printen van voedsel. Bijvoorbeeld in de ruimtevaart. Dat maakt zeer gerichte productie van eten mogelijk, en zorgt dus voor minder afval en bederf.
Volgens Hissink zijn e-waste en voedselverspilling de belangrijkste afvalzorgen van de moderne tijd. "Maar dankzij slimme innovaties en moderne design- en productiemethoden gloort er licht aan de horizon."
