‘Licht is belangrijker voor prestaties dan u denkt’
19 december 2014 -
Nu de wintertijd weer volop aan de gang is, vertrekt werkend Nederland in het donker naar kantoor. In een TL-verlichte ruimte pakken we een kop koffie en schuiven we vermoeid aan ons bureau. Door het raam stromen een paar stralen zonlicht naar binnen.
Volgens Toine Schoutens, researcher aan het AMC te Amsterdam, kost het mensen in de wintertijd moeite om scherp en alert te blijven. "Maar een juiste lamp kan wonderen doen.’’ Een interview van Shopvoorgezondheid.nl met de man die Giel Beelen en Ranomi Krowidjojo dankzij een LED-lamp hielp records te verbreken.
Lichttherapie
Lichttherapie wordt al 25 jaar gebruikt om winterdepressies tegen te gaan. Zodra de dagen korter worden en we minder zonlicht binnenkrijgen, kost het ons meer moeite om met ons hoofd bij die ingewikkelde presentatie te blijven. Toine Schoutens heeft hier een groot verbeterpunt voor bedrijven gevonden. Door kantoren van gezonde verlichting te voorzien, beter bekend als therapeutische lampen, zorgt hij ervoor dat we zelfs in de donkerste dagen beter bij de les blijven.
"Mensen zijn helemaal niet geschikt om binnen te leven," meent de lichttherapeut. Een gemiddeld kantoor is 200 keer zo donker als het licht van de buitenwereld." Niet voor niets werkt Schoutens samen met mensen die zijn hulp vanwege jetlags of recordpogingen goed kunnen gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan zwemster Ranomi Kromowidjojo en turnkampioen Epke Zonderland. In 2008 werd Schoutens ingevlogen naar Beijing. Door Olympische sporters aan het juiste licht bloot te stellen wist hij de negatieve effecten van een jetlag te verminderen. "Onderzoek wijst uit dat de prestatiepiek in sport tussen 17.00 uur en 20.00 uur ligt. Een jetlag gooit dit lichamelijke ritme in de war. Met lichttherapie-lampen brachten we de sporters voor de reis al naar een andere tijdzone. Door een dag- en nachtritme met verlichting na te bootsen, kun je iemand volledig ‘resetten’.’’ In 2016 gaat Schouten opnieuw aan de slag. Dan in Rio, Brazilië. De zwemfinales zijn pas rond middernacht. Normaal gesproken kan dat een topprestaties beïnvloeden. Maar met de juiste verlichting hopen we onze zwemmers toch aan nieuwe successen te helpen."
Recordpoging radio maken
Niet alleen sporters profiteren van zijn uitvinding. Schoutens werkte recent nog samen Giel Beelen aan een recordpoging radio maken. De DJ was 198 uur op radiozender 3FM te horen, maar kon dankzij Schoutens af en toe toch nog de slaap vatten: "Een uur radio maken ging gepaard met vijf minuten slaap. Giel spaarde die minuten op, zodat hij in een keer drie uur slaap kon pakken." Schoutens monteerde een grote boog met LED-verlichting in de studio en reguleerde de kleur. Werd het bijna tijd voor Giel om zijn ogen dicht te doen, dan werd de kleur van het licht langzaam rood. "We stimuleerden daarmee het licht van de avondzon, waardoor het brein een signaal afgeeft dat het bijna tijd is om te gaan slapen. Maar ook als we zagen dat hij het moeilijk had, voegden we meer blauw licht toe aan de lamp, waardoor het lichaam meer wakker wordt."
Dag-nachtritme
Licht is dus van invloed op iemands dag- en nachtritme. Niet alleen sporters, maar ook kantoren halen daar voordeel uit. Er zijn al verschillende beroepsgroepen die gebruik maken van Schoutens techniek. Denk aan banen waarbij het natuurlijk dag- en nachtritme altijd wordt verstoord, zoals in de luchtverkeersleiding en de bankwereld. Zo schijnt er ’s nachts blauw en wit licht in de luchtverkeerstoren op Schiphol. "Het lichaam denkt dat het dag is en wordt opgewekter en scherper. In branches waar veel belangrijke beslissingen worden genomen is dat natuurlijk belangrijk. Je moet er niet aan denken dat iemand in slaap valt, terwijl honderden vliegtuigen elkaar in het Nederlandse vliegruim passeren . Maar ik kan me ook heel goed voorstellen dat een bedrijf met onregelmatige ploegendiensten dit zou kunnen gebruiken om de alertheid van de werknemers positief te beïnvloeden."
Licht komt ons lichaam namelijk binnen via het oog en heeft directe invloed op de werking van de hersenen. En dus automatisch op onze slaap- en waakcyclus. Te weinig licht kan leiden tot een verminderde concentratie en alertheid, waardoor een fout in een kleine hoek zit. Iets waar geen enkele beroepsgroep bij gebaat is.
Meer meerwaarde
Dat leidt tot de vraag of het gebruik van licht bij meer beroepen meerwaarde kan bieden. "Zeker," beaamt Schouten. "Kijk bijvoorbeeld eens naar vrachtwagenchauffeurs. Die rijden vaak een hele nacht door. Een lamp in de cabine van een vrachtwagen lijkt me niet zo heel verstandig, aangezien het zicht op de weg dan belemmerd wordt. Maar wat dacht u van rustpunten bij wegrestaurants of tankstations? Een chauffeur kan een tijdje voor een lamp zitten, waardoor hij na urenlang staren op het asfalt weer goed wakker wordt."
Gezonde verlichting
Het ‘gezond’ verlichten van een vierkante meter kost een werkgever ongeveer achttien euro. Speciale lampen zijn volgens Schouten een stukje duurder, maar kunnen wel effectief worden ingezet. Bijvoorbeeld door elk individueel bureau te voorzien van een lamp, aangepast op het ritme van de werknemer."
Of een bedrijf na het aanschaffen van lichttherapielampen de omzet omhoog ziet schieten, wil Schoutens niet zeggen. Wel verzekert hij dat een werknemer beter in zijn vel zit. "Ik denk niet dat het direct invloed heeft op de productiviteit, dat hangt ook af van het soort werk. Maar het niveau en gevoel van welzijn worden door de lampen verhoogd, en ook slapen zal beter gaan.
