‘Commissaris vindt maatschappelijke verwachtingen te hooggespannen’
4 oktober 2013 -
Commissarissen ervaren een toegenomen maatschappelijke druk om zich openlijk te verantwoorden over hun werk als toezichthouder. Velen vinden de maatschappelijke verwachtingen van toezicht te hooggespannen. Dat blijkt uit een steekproef onder en rondetafelgesprek met commissarissen door BDO Accountants & Adviseurs.
Onprettig vinden de commissarissen het niet om publiekelijk verantwoording af te leggen, zo blijkt uit de steekproef. Bijna 90 procent geeft aan er geen probleem mee te hebben. Ook uit het aanvullende rondetafelgesprek dat BDO had met een zestal commissarissen, waaronder ABN Amro-commissaris Annemieke Roobeek, blijkt dit sentiment. Roobeek: "Ik pleit voor extreme openheid. Mits het bestuur en de commissarissen transparant ondernemen en ik het echte verhaal kan vertellen, heb ik er geen probleem mee om dat publiekelijk te doen. En zolang ik daar weer open over ben naar het bestuur toe, zal hij niet gauw vinden dat ik mijn boekje te buiten ga." De resultaten van de steekproef van BDO laten eenzelfde beeld zien: driekwart van de ondervraagden denkt niet als commissaris de bestuurder voor de voeten te lopen als hij of zij publiekelijk het debat opzoekt.
Niet meer achter de wet verschuilen
Ondanks het feit dat veel commissarissen open staan voor het publiekelijk afleggen van verantwoording, zegt driekwart van de ondervraagden uit de steekproef een toegenomen maatschappelijke druk te ervaren. Een van de respondenten zegt zelfs ‘grotere achterdocht en wantrouwen’ te voelen. Verschuilen achter dat wat de wet voorschrijft, is daarbij een zwaktebod, aldus de gespreksleden van het rondetafelgesprek. De wetten en codes zeggen sowieso ook maar weinig over de rol van de commissaris richting ‘niet-wettelijke stakeholders’, waaronder de maatschappij. Rondetafeldeelnemer Dien De Boer-Kruyt, onder meer voorzitter van de Raad van Toezicht van Greenpeace, zegt dan ook: "Was de commissaris vroeger degene met de deskundigheid en een persoonlijk netwerk, nu kan praktisch iedereen vergelijkbare kennis vergaren en hoef je voor een netwerk amper iemand te kennen. De scheidslijnen tussen de RvC, de RvB, de OR, een willekeurige consument, leverancier of medewerker vervagen. De essentie van onze toezichthoudende taak ligt in het bewaken van het geheel. Het bewaken van de plaats van de organisatie in de wereld."
De commissaris als panacee
Iets meer dan de helft van de ondervraagden vindt dat de verwachtingen rondom toezicht te hoog zijn gespannen. Volgens rondetafelpanellid Rienk Goodijk, bijzonder hoogleraar Governance in de Semipublieke Sector aan TiasNimbas Business School, is er sprake van een paradox: "Enerzijds mogen de verwachtingen aan commissarissen best hoger, met name als het gaat om de dialoog naar buiten. Tegelijkertijd kan de commissaris ook niet alles: toezicht is geen verzekering tegen missers. Toch: het opereren in dit spanningsveld is nu juist een van de belangrijkste kwaliteiten van een toezichthouder."
Het eigen functioneren mag vaker onder de loep
De hoog gespannen maatschappelijke verwachtingen rechtvaardigen stevige zelfreflectie, vinden de gespreksleden van het rondetafelgesprek. In de steekproef antwoordt negentig procent van de ondervraagden dat er periodieke zelfevaluaties worden uitgevoerd. In de helft van de gevallen wordt daar externe hulp bij ingeschakeld. De uitkomsten van de evaluatie worden voornamelijk met de Raad en het bestuur gedeeld (51 procent). In een kwart van de gevallen wordt een verslag ervan opgenomen in het jaarverslag.
