De wereld is veiliger, maar instabiliteit komt dichterbij
26 maart 2013 -
Op woensdag 13 maart 2013 presenteerde het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) de HCSS Strategische Monitor 2013: ‘De Toekomst in alle Staten’. Dit is een adviesrapport in opdracht van de Nederlandse regering om te anticiperen op toekomstige ontwikkelingen in de internationale veiligheidsomgeving.
Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp nam het rapport in ontvangst namens de opdrachtgevers, de ministeries van Buitenlandse Zaken, Defensie en Veiligheid & Justitie. De belangrijkste bevinding van deze studie is de volgende paradox. Overal ter wereld nemen conflicten af, maar aan de randen van Europa nemen instabiliteit en conflicten juist toe.
Welvaartspeil
Positief is dat het aantal en de omvang van conflicten historisch gezien momenteel klein is. Democratie blijft zich als staatsvorm verspreiden en het welvaartspeil van de wereldbevolking is in de afgelopen twintig jaar ruim verdubbeld. De wereld wordt verder gekenmerkt door een grote, in de geschiedenis ongeëvenaarde, verwevenheid op politiek, economisch, ecologisch, technologisch, sociaal en cultureel vlak.
Instabiliteit komt dichterbij
De afgelopen twee jaar is de dalende trend van conflicten echter doorbroken door het geweld in Libië, Syrië en Mali. Deze conflicten reiken tot aan de Europese buitengrenzen. Instabiliteit komt dus dichterbij. Omdat de Verenigde Staten zijn buitenlandsbeleid meer op de Grote en Indische Oceaan richt, zal Europa meer dan voorheen in haar eigen veiligheid moeten voorzien.
Grondstoffen bepalen de agenda
Een andere belangrijke constatering is dat de komende jaren de geopolitieke agenda beheerst zal worden door grondstoffen. Dat de toegang tot grondstoffen tot belangentegenstellingen zal leiden is niet alleen een Westerse gedachte. HCSS heeft dezelfde conclusie vastgesteld op basis van Chinese, Russische en Turkse toekomststudies. Hierbij spelen de toenemende assertiviteit van Rusland en China, de ontwikkelingen rond de Europese integratie en de instabiliteit in Noord-Afrika en het Midden-Oosten een belangrijke rol. Wat gaan de machtsblokken in de huidige multipolaire wereld doen om zich te verzekeren van voldoende grondstoffen? Op welke wijze zullen zij een rol trachten te spelen in het grondstofrijke Afrika? Weet Europa zich tijdig te herpakken om een meer serieuze rol te spelen in dit globale machtsspel?
Positieve en negatieve bewegingen
De veiligheidssituatie vertoont dus gelijktijdige positieve en negatieve bewegingen. Er is sprake van fundamentele onzekerheid over hoe de wereld zich ontwikkelt en welke kansen en bedreigingen dat voor Nederland oplevert. In het recente verleden toonden grote gebeurtenissen als de Arabische opstanden en de kernramp van Fukushima aan dat het speelveld elke dag opnieuw onvoorspelbaar is en drastisch kan veranderen. Het buitenland- en veiligheidsbeleid dat past bij de onzekere, soms volatiele veiligheidsomgeving wordt gekenmerkt door robuustheid en adaptiviteit.
