3 september 2012 -
Tijdens de slaap slaan onze hersenen bepaalde ervaringen extra goed op. Onderzoekers van het UMC St Radboud tonen aan dat de hersenen die ervaringen zelf kunnen selecteren. Daarnaast zagen ze dat uitsluitend overdag denken aan wat u moet onthouden – dus zonder slaapmoment - juist averechts werkt. De resultaten van het onderzoek zijn online gepubliceerd in PLoS ONE.
Tijdens de slaap verwerken de hersenen onze dagelijkse ervaringen. Hierdoor onthouden we de dingen die we overdag meemaken beter. In tegenstelling tot wat eerder werd gedacht, is deze geheugenopslag tijdens de slaap geen passief proces. Integendeel. Er zijn aanwijzingen dat onze hersenen bepaalde herinneringen selecteren om die tijdens de diepe slaap te verwerken. Dat zou betekenen dat niet alle ervaringen evenveel baat hebben bij onze nachtrust.
Slaap selecteert
Eelco van Dongen van het UMC St Radboud en het Donders Instituut in Nijmegen onderzocht via een elegant experiment of de slaap inderdaad ervaringen selecteert. Met andere woorden: is het mogelijk dat mensen zelf kunnen bepalen welke herinneringen een voorkeursbehandeling krijgen tijdens de slaap? Om dat uit te zoeken liet hij een aantal deelnemers de locaties van verschillende foto's van gebouwen en meubels leren. De ene helft van de deelnemers leerde de locaties 's morgens en ging daarna gewoon naar het werk of naar school en keerde 's avonds terug voor de geheugentest.
De andere helft leerde de locaties 's avonds, sliep 's nachts thuis, en werd pas de volgende ochtend getest. Tussen de leeropdracht en de test zat voor beide groepen precies veertien uur. Om een onderscheid in het geheugen aan te brengen, kreeg sommige deelnemers meteen na het leren te horen dat ze uitsluitend getest zouden worden op de locatie van de meubels, terwijl anderen zich moest focussen op de gebouwen. Voor elk goed antwoord binnen de aangegeven categorie kon extra geld worden verdiend.
Nachtelijke opslag
Net voordat het geheugen werd getest kregen alle deelnemers echter te horen dat álle locaties belangrijk waren en ze voor elk goed antwoord extra geld zouden krijgen. Hoe brachten beide groepen het er vanaf? De deelnemers die hadden geslapen konden meer locaties herinneren van de onthoud-categorie dan van de andere categorie. Slaap zorgt er kennelijk voor dat deze specifieke herinneringen langer behouden bleven. De deelnemers die níet hadden geslapen, vergaten juist méér locaties van de onthoud-categorie. "Dat is opmerkelijk," zegt onderzoeker Eelco van Dongen. "Het onderzoek laat zien dat slaap inderdaad selecteert wat voor ons van belang is, en niet simpelweg al ons ervaringen hetzelfde behandelt. Verder lijkt het erop dat het juist averechts werkt als u overdag denkt aan wat u moet onthouden."
Slaap heeft dus een beschermende invloed op herinneringen die voor ons van belang zijn. Bovendien is de selectie van die herinneringen makkelijk te beïnvloeden; één simpele instructie ná het leren was in dit onderzoek voldoende om de verschillen te creëren. Van Dongen: "Mogelijk zijn deze onderzoeksresultaten te vertalen naar het onderwijs om belangrijke lesstof goed te onthouden. Vervolgonderzoek zou kunnen uitwijzen hoe slaap is te gebruiken om betere studieresultaten te behalen."
