2 juli 2012 -
Terwijl overal ter wereld de 100ste verjaardag van Alan Turing wordt gevierd, kijkt Chetan Dube, CEO van IPsoft, terug op wat de mensheid inmiddels heeft bereikt op het gebied van kunstmatige intelligentie. Hij trekt de lijn door naar de toekomst door zijn antwoord te geven op de vraag hoe de wereld er uit zal zien wanneer mensen en machines even intelligent zijn.
Dube: "Sinds het ontstaan van de computerwetenschap, hebben mensen zich afgevraagd: Kunnen machines écht nadenken? Er zijn vooraanstaande filosofen geweest die stellen dat kunstmatige intelligentie onmogelijk is (Dreyfus), dat het onethisch is (Weizenbaum) en dat het hele idee er achter incoherent is (Searle). Dit heeft de vader van de computerwetenschap, Alan Mathison Turing, er zes decennia geleden niet van weerhouden om zijn beroemd geworden test te formuleren. Zijn stelling luidt dat het tijdperk van intelligente machines aanbreekt wanneer we niet meer in staat zijn om de intelligentie van machines te onderscheiden van die van mensen.
Eliza
Vanaf het moment dat Turing zijn stelling poneerde heeft de wereld geworsteld met verschillende modellen die menselijke intelligentie nabootsen. In 1966 creëerde Weizenbaum ‘Eliza’ met de intentie het gedrag te reproduceren van een Rogeriaanse psychotherapeut. Het lukte deze machine soms om mensen er van te overtuigen dat zij in gesprek waren met een ander mens van vlees en bloed. Vanaf de creatie van Eliza en ‘chatbot modules’ tot aan de schaakspelende computer Deep Blue, is de mensheid meer met het idee aan de gang gegaan dat het bouwen van intelligente machines mogelijk moet zijn. Vandaag de dag bestaan er computers die menselijke quiz-kampioenen kunnen verslaan (IBM’s Watson), die zelfstandig auto kunnen rijden (Google), en machines die gesproken opdrachten kunnen verwerken (Apple’s Siri). Maar afgezien van het spelen van specifieke ‘intelligente’ spellen, of domein-specifieke tools op het gebied van office management, is de vraag nog altijd gebleven: Zullen machines ooit in staat zijn om menselijke intelligentie te evenaren en zelfs te overtreffen?
Klonen van intelligentie
Nobelprijswinnaar Francis Crick, de vader van de moderne genetica en ontdekker van de helixstructuur van ons DNA, was van mening dat wij niet beschikken over een fundamenteel framework van ideeën om vast te kunnen stellen in hoeverre een machine intelligent is. Eén ding is echter wel duidelijk: Als wij menselijke intelligentie willen klonen – met alle vermogens om gedachten te ontwikkelen en oplossingen voor problemen te verzinnen – dan redden wij het niet met machines die alleen maar kunnen nabootsen. Dan moeten we het menselijk brein zelf zo goed mogelijk zien te benaderen. Dan moerten we de hiërarchie bestuderen van tijdelijke geheugenfuncties en inzicht te krijgen in de theoretische werking van het menselijk brein op neurologisch gebied.
Kinderbrein
We komen maar al te vaak in de verleiding om allerlei materiaal uit een bepaald kennisgebied in supercomputers te proppen en daar een explosie aan rekenkundige bewerkingen op lost te laten, om er vervolgens behapbare brokken kennis uit te destilleren. Deze handelswijze gaat voorbij aan de kern van hetgeen Turing impliceert, namelijk dat een zich ontwikkelend en groeiend verstand niet kan worden gebouwd als een kopie van het brein van een volwassen mens, maar alleen door schaalbare machines te ontwikkelen die qua architectuur meer lijken op het brein van een kind. Die machines moeten we vervolgens snel zelf laten leren in wat voor omgeving zij zich bevinden. Leren met aanpassend vermogen is de sleutel waarmee het geheim van intelligente machines kan worden ontsloten en daarmee het vermogen van machines om zich te kunnen meten met menselijke intelligentie.
Door gebruik te maken van principes uit de computerwetenschap, inclusief de zaken die Turing ons heeft geleerd, zijn wij heel dicht bij het moment bekomen waarop de 60-jaar oude Turing-test het hoofd zal worden geboden. Hierbij gaat het er niet om dat menselijk gedrag gefaket moet kunnen worden op het niveau dat nodig is om de Loebnerprijs te winnen. De werkelijke uitdaging is om een menselijk brein na te bootsen dat net als een kind in staat is om zich al lerend aan te passen en dat snel slimmer en slimmer wordt door zijn interactie met mensen.
Welke impact zullen denkende machines hebben in de nieuwe tijd? Het is lastig te zeggen wat er allemaal uit voort zal komen wanneer machines beginnen te leren en na te denken. Wanneer het wonder van de geboorte van een kind zich voltrekt, is nog met geen mogelijkheid te zeggen wat het teweeg zal brengen wanneer het eenmaal volwassen is. Wat we wel weten is dat we nu op een punt in de geschiedenis zijn aangeland dat de grens markeert naar een ongekend transformatieproces. Toen microprocessoren net waren uitgevonden, werden deze voornamelijk ontwikkeld voor gebruik in rekenmachientjes en verkeerslichtinstallaties. Door de opkomst van Internet en mobiele communicatiesystemen is de wereld vandaag de dag vergelijkbaar met een kleiner wordend dorp waarin allerlei processen steeds efficiënter worden.
In tegenstelling tot degenen die er de opvatting op na houden dat ´we op moeten passen met machines´, zijn wij van mening dat intelligente machines zullen leiden tot de optimale vorm van creatieve destructie. Kijk naar de wereld om ons heen. We lijden een slavenbestaan. Het Paretoprincipe laat zich overal gelden. 80% van de tijd zitten we gevangen in het verrichten van steeds weer dezelfde twintig procent aan routinematige, eindeloos terugkerende, noodzakelijke, maar weinig verheffende handelingen. Of het nu gaat om stofzuigen of autorijden, wij zijn slaven van de meest alledaagse onontkoombare bezigheden. Intelligente machines zullen onze ultieme bevrijders worden. Zij zullen de mensheid de vrijheid gaan verschaffen om zich bezig te houden met hogere vormen van creatieve expressie.
Menselijke intelligentie
Zullen machines u van uw baan beroven? Laten we onszelf om die vraag te beantwoorden eens afvragen wat er is gebeurd met koetsiers uit de tijd van paard en wagen. De uitvinding van het gemechaniseerde transport zorgde ervoor dat zij vandaag de dag auto´s besturen. Mensen die ooit in automobielfabrieken met de hand auto´s in elkaar zetten, maken nu op de computer ondersteund door designprogramma’s ontwerpen voor de volgende generatie auto’s. Uit nood worden allerlei nieuwe uitvindingen gedaan. Machines zullen onze meest trouwe bedienden zijn die het menselijk brein zullen prikkelen om hoger in de waardeketen actief te worden. Het menselijk brein is te mooi om niet ten volle te benutten.
Technologiesering waarbij de menselijke intelligentie wordt gedomineerd door machines, kan nooit het doel zijn. Als zulke capaciteiten zouden worden ontwikkeld, dan zouden we inderdaad een toekomst tegemoet gaan waarin het moeilijk vast te stellen is wie de dienst uitmaakt. Maar dit door Vigne beschreven concept is vooralsnog beslist geen realiteit. Complexe besluitvorming, actief beredeneren en emotionele intelligentie zijn domeinen waar de menselijke intelligentie de scepter zwaait. Science fiction schrijvers hebben een voorliefde voor het schetsen van de meest vreselijke toekomstbeelden in plaats van de meest utopische. In werkelijkheid evenaart de opkomst van intelligente machines het belang van andere revolutionaire technologieën. En wellicht kunnen we zelfs al stellen dat intelligente machines het belang van eerdere revolutionaire technologieën nu al overtreffen. Eén ding weten wij zeker: wij leven in een tijdperk waarin zich het meest opwindende transformatieproces voltrekt."
