Is de hiërarchie in het eigentijdse kantoor op zijn retour?
21 mei 2012 -
Het moderne kantoor dat wordt ingericht op basis van Het Nieuwe Werken vertoont opmerkelijke overeenkomsten met het klassieke gevangenismodel Panopticon, dat ooit door de filosoof Jeremy Bentham bedacht werd. Die opmerkelijke analyse is te lezen in de komende editie van Inside Information. Is de hiërarchie op zijn retour in het eigentijdse kantoor? Volgens sommige theoretici van Het Nieuwe Werken is dit inderdaad het geval.
Maar tussen droom en daad staan vaak praktische bezwaren. In de dagelijkse praktijk van het innovatieve kantoor blijken gezagsverhoudingen nog altijd een sleutelrol te spelen. En niet zelden bezetten directeuren nog luxe celkantoren. Is dat verstandig? Dat vraagt auteur en historicus Henk-Jan Hoekjen zich af in het artikel ‘Verhulde hiërarchie’ in Inside Information.
Afschaffen directiekantoor
In het artikel wordt openlijk gezocht naar de juiste redenatie waarom directeuren hun luxueuze celkantoor vaarwel moeten zeggen. De reden die hiervoor in HNW-brochures gegeven wordt, is nogal eigenaardig: het wordt veelal gepropageerd als een manier om een horizontale organisatiestructuur te realiseren. Terwijl het afschaffen van een directiekantoor niet automatisch leidt tot het verdwijnen van gezagsverhoudingen binnen een organisatie.
Iedereen zichtbaar
Hoekjen stelt dat de mens maar zeer ten dele te vertrouwen is. En precies daarom hebben de HNW-verkondigers volgens de auteur een punt wanneer zij beweren dat de directeur uit zijn afgezonderde kamer gejaagd zou moeten worden. Níet omdat hiermee een horizontale en transparante organisatie kan worden gerealiseerd, maar omdat een directeur zijn controlerende en disciplinerende taak veel beter kan uitvoeren wanneer hij voor het ‘konkelende personeel’ voortdurend zichtbaar is.
"In het hedendaagse kantoor wordt veel glas gebruikt. Begrijpelijk: het ideale eigentijdse kantoor is in feite een Panopticon: iedereen is er zichtbaar. Dat biedt belangrijke voordelen voor de eigentijdse manager: het ideale ‘mooiste uitzicht’ voor een directeur is namelijk niet het uitzicht op de omgeving van het kantoorgebouw, maar het uitzicht op de werkzaamheden van zijn ondergeschikten. Want alleen door te zien en door gezien te worden kan hij hen werkelijk aansporen tot een hogere productiviteit," aldus Hoekjen.
