Nederland bijna onderaan met aantal vrouwen in de top
22 februari 2012 -
De verdeling tussen mannen en vrouwen in de top is in Europa nog altijd ongelijk. Zo worden bestuursfuncties en managementposities vaker door een man ingevuld (71 procent) dan door een vrouw (29 procent). Daarbij halen landen als Saoedi- Arabië, Qatar en Egypte, maar ook Nederland het gemiddelde van de EMEA landen (Europa, Midden Oosten en Afrika) flink omlaag. Dat blijkt uit onderzoek van Mercer, gedaan onder 5.321 organisaties in 41 EMEA landen.
De meeste organisaties (71 procent) hebben geen beleid om vrouwen in topposities te stimuleren. Jurgen van den Brink, Business Leader Human Capital bij Mercer: "Het is jammer dat het verschil nog zo groot is, gezien het feit dat meer dan de helft van de wereldbevolking uit vrouwen bestaat. De redenen voor meer mannen in de top zijn cultureel en sociaal, maar soms is het zelfs opzettelijke discriminatie. Dit laatste gebeurt vaak onbewust; topmannen vinden het nou eenmaal fijn om mensen aan te nemen die op henzelf lijken. Dat patroon is erg moeilijk om te doorbreken zonder helder beleid."
Midden Oosten en Nederland onderaan
Saoedi-Arabië staat onderaan de lijst als het gaat om het aantal vrouwen in topposities: zij hebben geen enkele vrouw in de top. Qatar maakt een goede een na laatste, daar wordt zeven procent van de topfuncties bekleed door een vrouw. Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten liggen dicht bij elkaar, met respectievelijk zestien en zeventien procent vrouwen in de top en Nederland is goed voor negentien procent bezetting door een vrouw. Van den Brink van Mercer: "Landen in het Midden-Oosten hebben vaak culturele redenen waarom er weinig vrouwen in de top werken. Nederland heeft echter heel erg veel vrouwen die part-time werken. Part-time posities komen over het algemeen, hoe jammer ook, niet in aanmerking voor een bestuurs- en of managementpositie." Duitsland volgt na Nederland op de lijst, daar wordt ongeveer twintig procent van de hoge functies ingevuld door een vrouw.
Voormalige Sovjet-Unie Vrouwen in de voormalige Sovjetlanden doen het uiterst goed als het gaat om het bekleden van de hogere functies in het bedrijfsleven. Zo staat Litouwen bovenaan met 44 procent en maakt Bulgarije een goede tweede plaats met 43 procent vrouwen in de top. Rusland staat op de derde plaats, daar wordt 40 procent van de bestuurs- en managementfuncties bekleed door een vrouw. "Bijzonder om te zien is dat de landen die het hoogst in de lijst staan, allemaal ex-communistische landen zijn. Dit is dan ook de grootste reden waarom vrouwen zo goed vertegenwoordigd zijn in de top van het bedrijfsleven, het werd destijds enorm gestimuleerd. Echter, nu de markt opengebroken is blijkt het moeilijk om de stimulans hoog te houden en wordt het verschil helaas toch weer groter," aldus Van den Brink.
Het is maar net vanuit welk denkkader je dit onderwerp wilt benaderen. Ik doe een oordeelvrije poging vanuit verschillende gezichtsvelden en laat het aan de lezer over waar men zich het meest in thuis voelt. Vast ligt dat elke keuze ook consequenties heeft.
1. Het Sociale denkkader in een Democratische omgeving: Het gezin als hoeksteen van de samenleving enerzijds en gedeelde verantwoordelijkheid anderzijds. Moeders die van nature vaak al een sterke zorgkwaliteit in zichzelf kunnen ervaren - en die vanuit culturele en politieke aspecten zich ook aangestuurd voelen om aandacht en zorg aan hun gezin te geven naast de opdracht om zelfstandig de broek op te kunnen houden. Zij hebben het vaak moeilijk: hun natuurlijke innerlijke behoefte en plichtgevoel om te zorgen kan sterk roepen, maar de buitenwereld lonkt en roept ook qua behoefte- en plichtgevoel. Dit denkkader past ook heel goed bij de Nederlandse cultuur en bij het lage percentage van Topvrouwen in onze maatschappij - Vrouwen zullen zich vanuit dit denkkader vaker extra schuldig voelen als zij hun kinderen te weinig kunnen bieden omdat zij ook werken (willen of moeten). De tegenstrijdigheid in de vrouw en in de samenleving vormen dubbele belemmeringen om fulltime te gaan werken en topfuncties te bekleden. Zij kiezen voor een gulden middenweg, sluiten compromis met de leefomgeving. Zorgtaken verdelen met hun mannen loopt lang niet altijd even vanzelfsprekend en soepel (vele uitzonderingen daargelaten). Consequentie kan zijn: teveel overbelaste vrouwen? Depressieve vrouwen?
2. Het sociale denkkader in een Autoritaire en Conservatieve samenleving of groep. In dergelijke samenlevingssystemen wordt voor mannen en vrouwen bepaalt hoe het moet: Mannen werken vooral buitenshuis en vrouwen moeten vooral thuis voor het gezin zorgen. Vrouwen horen niet buitenshuis te werken en hoeven zich niet anderszins te ontplooien. In dergelijke cultureel(of extreem religieus) bepaalde omgevingen heerst een ''natuur-gebonden'' te noemen opvatting over mannen- en vrouwenrollen: werktaken (leveren inkomen op) en zorgtaken (worden niet betaald en daardoor niet als werk gezien). Geen Topvrouwen dus in het werkveld, maar wel veel aangepaste Top-Huisvrouwen wellicht... naast mogelijk ook verborgen ongelukkige en depressieve vrouwen als zij zich niet kunnen ontplooien naar hun persoonlijke behoeften en mogelijkheden?
3. Het oude Communistische denkkader: iedereen is gelijk en heeft gelijke plichten en rechten. Mannen en vrouwen moeten in een dergelijke culturele omgeving vanzelfsprekend beiden meedraaien om het economische systeem bloeiend te houden. Als men hierin opgroeit is het vanzelfsprekend dat men deze culturele aspecten na gaat leven.
In een dergelijk systeem zit automatisch ook politiek gezien de zorg voor het goed functioneren van de Sociale leefomgeving. Werken en Kinderopvang liggen politiek gezien vanzelfsprekend in elkaars verlengde. Zorgbehoeftige vrouwen kunnen kwaliteiten in het werkveld uitleven. Een dergelijk systeem levert vast veel veerkrachtige en sterke Topvrouwen op. Misschien zelfs ook minder risico's voor depressies?
De situatie van Nederland heeft zijn oorzaken op meso, macro en micro niveau. Op micro niveau de plakkende vloer door de vrouwen zelf: Parttime werken heeft als gevolg een lager loon, geen doorstroom en minder pensioen. Op macro niveau het glazen plafond in organisaties zoals old-boys netwerken en netwerken na 17:00 uur. Op meso niveau de verwachting vanuit de maatschappij dat vrouwen degene zijn die parttime gaan werken. Verbetering van meer diversiteit m/v in de top vraagt om een multidimensionale aanpak: een organisatie cultuur creëren die openstaat voor vrouwen in topposities, vrouwen bewust maken van de gevolgen van parttime werken en hun keuze mbt hun loopbaan, maatschappij bewustwoording van vooroordelen en stereotyperend gedrag.
