6 februari 2012 -
Het nieuwe jaar is weer begonnen en veel mensen hebben goede voornemens. Een veel voorkomend voornemen is afvallen. Blijvend gewicht verliezen lukt echter alleen als een dieet gekoppeld wordt aan een blijvende gedragsverandering. Een vergelijkbaar proces is zichtbaar in de financiële sector. Er zijn oprechte, goede voornemens in de sector om te veranderen. Maar regelgevers denken met een kort wonderdieet een structureel probleem blijvend op te lossen.
Zoals veel personen nu kilo’s proberen te verliezen, zo proberen banken overmatig risicovolle posities kwijt te raken. Zonder gedragsverandering zal dit echter een tijdelijke oplossing blijken. Ze moeten dus niet opzoek naar het zoveelste wonderdieet, maar hun aandacht richten op de mensen en hen tot een gedragsverandering stimuleren. Dit stellen Maarten Hage en Simone Heidema van CPI Governance.
Nieuwe regels
Uit de kredietcrisis van 2008 en de Eurocrisis in 2011 is een groot aantal lessen getrokken. Dat leidde vaak tot nieuwe regels in binnen- en buitenland en aanscherping van bestaande kaders. Voorbeelden hiervan zijn de regels op het gebied van beloningsbeleid, de invoering en aanscherping van stresstesten en de hogere kapitaaleisen in het Bazel III raamwerk. Afgezien van enkele mitsen en maren over de details zijn dit op hoofdlijnen nuttige richtingen. Het lijkt een oprechte intentie om de gezondheid van de sector te verbeteren. Net zoals diëten in eerste instantie leiden tot gewichtsverlies, zullen deze richtlijnen op de korte termijn bijdragen aan een matiging van risicoposities. Wij mogen er echter geen wonderen van verwachten. Uit onderzoeken van de Monitoring Commissie Code Banken in december 2011 en van De Nederlandsche Bank van september 2011 blijkt immers dat de regels op het gebied van beloningsbeleid nog niet (volledig) worden nageleefd. En kort nadat de European Banking Authority de uitkomsten van een stresstest presenteerde, waaruit bleek dat alle onderzochte banken (waaronder Dexia) aan de norm voldeden, moest het Belgische Dexia worden gered.
Gezondere risico's
Zijn deze maatregelen dus niet goed? Net zo als iemand wellicht kan concluderen dat Sonja Bakkeren niet werkt als de persoon die af is gevallen na enkele maanden weer terug is op zijn oude gewicht? Nee, die conclusie zou een verkeerde zijn. Het is niet de schuld van het dieet dat iemand weer aankomt nadat hij ermee gestopt is. Net als diëten zijn de maatregelen in het Bazel III akkoord en in de Code Banken slechts instrumenten. Deze instrumenten zullen alleen effectief zijn als ze gepaard gaan met een gedragsverandering. Afvallen is simpel gezegd: minder eten dan u verbrandt. Zo is het ook met financiële instellingen, beloningsbeleid en stresstesten. In hun geval komt het eenvoudig gezegd neer op gezondere risico’s nemen. Dat vereist een andere mentaliteit en bijpassend gedrag van mensen die in deze sector werken. Iedereen die weleens heeft geprobeerd om structureel een paar kilo’s kwijt te raken, weet dat dit moeite kost. Datzelfde geldt voor de benodigde gedragsverandering in én om de financiële sector. Betere risico’s nemen betekent voor de korte termijn misschien iets minder verdienpotentieel. Dat is wellicht moeilijk te accepteren voor aandeelhouders, bestuurders, werknemers en spaarders/klanten. Als gevolg hiervan moet er een goed gesprek gevoerd worden over de risicobereidheid van de organisatie. Wat voor soort bank willen wij zijn? Welk risicoprofiel hoort er bij die strategie en risicobereidheid? Wat betekent dat voor de activiteiten die wij wel en niet willen verrichten?
Blijvende gedragsverandering Willen de financiële instellingen het gevreesde jojo-effect voorkomen, dan moeten zij een blijvende gedragsverandering realiseren. Organisaties moeten beseffen en accepteren dat structurele gedragsverandering, net als afvallen, soms moeilijk is. De financiële sector zal zich niet moeten blindstaren op snelle vermindering van de korte termijn risico’s, maar vooral op de lange termijn alleen nog gezonde risico’s moeten aangaan.
