Herkent u de verschillende fasen in een burn-outproces?
22 december 2011 -
Een burn-out komt niet plotseling uit het niets opduiken, maar ontstaat geleidelijk en is een langzaam en sluipend proces. Een burn-out is altijd (werkgerelateerde) overbelasting. De balans tussen de medewerker en de werksituatie is weg. Dat stelt Nell van de Ligt van Ligtpunt.nl.
Het burn-outproces verloopt in fases. Wat aanvankelijk begint met enthousiasme, betrokkenheid en ambitie slaat om in voortdurende stress, overbelasting en uiteindelijk uitputting. Het is een langzaam proces en daardoor hebt u het niet snel in de gaten hebt. Hoe eerder u ingrijpt, hoe makkelijker u echter iets kunt doen tegen de burn-out. Hoe langer u doorgaat, hoe langer het genezingsproces duurt en hoe noodzakelijker professionele hulp wordt voor herstel.
Kennen en herkennen
Wilt u kosten en leed voorkomen en wilt u preventief ingrijpen, dan is het dus van belang de fasen en het verloop hiervan te kennen en te herkennen. Houd er wel rekening mee dat de fases niet strikt gescheiden kunnen worden. Daarbij hoeven de fases niet allemaal op te treden of in precies deze volgorde. Ieder mens is uniek en heeft zijn /haar eigen proces.
Het verloop van een burn-outproces:
1. Volledige prestatie en inzet
U bent enthousiast, zet u helemaal in omdat u zich verantwoordelijk voelt en goed werk wilt leveren. U stelt hoge eisen aan uzelf en werkt regelmatig over. U stopt veel energie in uw werk, bent erg betrokken en vind alles leuk. U ervaart wel werkdruk, maar u doet het gewoon en zet uzelf op zij. U wilt aardig gevonden worden en bekend staan als een goede werknemer. U bent plichtsgetrouw.
2. Langzaam gaat u inleveren, u geeft te veel
U bent steeds meer met uw werk bezig, kunt thuis steeds moeilijker het werk van u afzetten en merkt dat u steeds drukker bent in uw hoofd. U piekert veel en kunt dat piekeren niet stoppen. U hebt behoefte aan rust en ontspanning maar dat negeert u, want ‘het werk moet toch gedaan worden’. Maar u begint wel moe te worden, dus legt u uw sociale contacten en hobby's aan banden. Zo kunt u 's avonds bijkomen. Maar slapen (inslapen of doorslapen) wordt wel steeds moeilijker.
3. U verhoogt uw inzet, u geeft nog meer
U gaat harder werken, want u merkt dat u het anders niet meer redt. Daarbij wilt u wel dat alles verloopt zoals gepland. U wordt steeds vermoeider, raakt gefrustreerd en u krijgt een kort lontje. U merkt, tot uw eigen ergernis, dat u af en toe steken laat vallen. U probeert greep te houden op uw werk, maar dat kost u wel veel moeite en energie. U krijgt allerlei vage lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en stijve spieren, maar die klachten stopt u weg. De contacten met collega's en de sociale contacten thuis worden nu als hinderlijk en lastig ervaren. Ze willen iets van u en daar hebt u geen zin in, want daar hebt u geen ruimte meer voor. 's Avonds ligt u op de uitgeblust op de bank en zapt voor de TV, meer kunt u nu niet meer opbrengen.
4. Uw zelfbeeld neemt af en u hebt niet veel meer te geven
U vervreemdt steeds verder van uzelf. U vaart op uw wil en u sleept zich voort. En dat hebt u zelf nauwelijks in de gaten, want u wilt en kunt niet meer voelen. U loopt op uw tandvlees, voelt zich ongelukkig, want alles gaat steeds meer energie vragen en die heb u niet meer. Alles voelt als ‘moeten’ en verplichtingen. Uw krijgt ernstigere klachten zoals maag en darmklachten, vage pijnen en hyperventilatie en deze klachten belemmeren uw functioneren. U komt in een negatieve spiraal terecht en denkt steeds negatiever over uzelf. Maar u gaat door, want ‘kop op...u bent toch geen watje?’
5. Innerlijke leegte, er is niks meer te geven
Het is op. U voelt zich een robot, leeg, uitgehold. Het leven wordt als zinloos en nutteloos ervaren. Complimenten komen niet meer aan, want u wijst uzelf af en leuke dingen bestaan niet meer voor u. Het leven wordt een opgave. U kunt uw bed nog amper uit en een depressie staat dreigend voor de deur. Naast lichamelijke klachten krijgt u last van paniekaanvallen en angststoornissen.
6. Totale instorting, uw lichaam neemt het over En dan op een dag grijpt uw lichaam in en neemt het over. Verhalen uit de praktijk: ‘Opeens kon ik niet meer lopen, ontzettende rugpijn legde me plat, mijn lichaam wilde niet.’ ‘Ik kon niet meer naar mijn werk, want wist niet meer hoe ik moest autorijden. Ik stond te huilen als een klein kind.’ ‘Ik kon geen letter meer lezen, het was abracadabra geworden. Ik werd ontzettend bang.’ U zorgt niet goed voor uzelf, dus beslist uw lichaam dat u moet stoppen. Dit is een overlevingsmechanisme, want als het lichaam dat niet zou doen, hoe lang zou u dan nog door gaan? U hebt langzaam steeds meer van uzelf ingeleverd en niet naar uzelf geluisterd. U hebt zichzelf uiteindelijk geestelijk, lichamelijk en emotioneel uitgeput. Wat de achterliggende redenen ook zijn, het is belangrijk dat u herstelt, weer energie opbouwt en leert voor uzelf te zorgen.
Vraag het gratis e-boek '7 tips om ziekteverzuim door stress en burn-out te voorkomen' aan op www.ligtpunt.nl.
Voor een aanzienlijk deel is de weergegeven constatering juist. Edoch, een burn out is zeker niet voorbehouden aan de werkvloer doch een combinatie van factoren. Zo is een disbalance tussen werk en privé zeker een signaal die niet mag worden veronachtzaamd.
In laatste moet even los worden gezien of een privé situatie er wellicht debet aan zou kunnen zijn dat iemand zich op zijn/haar werk stort of juist andersom. Een beetje kip/ei factor.
Een factor die jammer genoeg helemaal niet wordt genoemd hier, een veel interessanter factor, is namelijk of men als persoon en latente eigenschappen wel bij de gekozen werkzaamheden past.
Het is net een factor wat in de weging niet word mee genomen maar wel degelijk een factor van belang is. Die factor begint eigenlijk al heel vroeg, aan het einde van de lagere school. Met de CITO. Deze bepaald welke richting de betreffende leerling op wordt gedirigeerd. Nu zijn er een paar dingen mis met deze CITO, overigens verder ook met die overige 99% van assessment methoden.
Manipulatieve momentopname
Om tot een bepaalde \\\\\\\'weging\\\\\\\' en weergave daarvan, te kunnen komen, heeft men de betreffende persoon nodig. Deze laat men vervolgens een aantal tests doen. Nu is het zo dat, wanneer we het hebben over CITO, of een latere assessment methode, men alle kans en mogelijkheden heeft, zich terdege voor te bereiden hierop.
Conclusie?
Juist. Dat het maar helemaal om het even is onder welke omstandigheden de betreffende een dergelijke test zal maken. De test is niet meer dan een momentopname. Hier krijgt men te zien wat de betreffende in geleerd opzicht heeft gecumuleerd. Niets meer, niets minder.
Maar......
U ziet wat menselijk \\\\\\\'normgedrag\\\\\\\' dan tenslotte voor uitwerking heeft. Het wil dus geenszins zeggen of de latente eigenschappen van de persoon in kwestie, ook volkomen in lijn zullen zijn met hetgeen de betreffende in diens toekomst zal gaan uitvoeren.
Slagers en slagers, een schoorsteen moet roken...
De meeste mensen zijn opportunisten die, heel begrijpelijk uiteraard, het meeste en beste proberen te halen uit mogelijkheden. Dat hebbende gezegd, zal men in de regel dan er ook alles aan doen welstand en vooruitgang te zekeren. Hoe verder men met de persoonlijke latente vaardigheden van het vakgebied of werkrichting af staat, des te meer moeite en energie zal het kosten. Meer dan iemand die volkomen in lijn bezig is met diens persoonlijke eigenschappen.
Sluipend proces
Het is vaak een sluipend proces dat zich plots manifesteert, met alle kwalijke gevolgen van dien. Maar een aantal zaken worden wel helder.
- Stress, gedurende langere tijd
- Afnemende productiviteit, soms niet definieerbaar
- \\\\\\\'plotse\\\\\\\' inertie
- Vergeetachtigheid
- Apathie
Burn out, wat nu?
De eerste weken zijn vaak heel cruciaal in geval van. Naast een korte time out, is het van het grootste belang te kunnen kijken naar de achtergronden van de betreffende waardoor de richting en proces inzichtelijk wordt die heeft geleid tot de burn out.
Wanneer dat eenmaal is vast gesteld kan ook weer de weg terug worden ingevuld. Steeds vaker komt men tot de conclusie dat de burn out op zich zo ingrijpend is, voor de betreffende, dat men het \\\\\\\'over een andere boeg\\\\\\\' wil gaan gooien.
Met name dit laatste aspect is een zeer belangrijke. Men zal moeten gaan kijken in welke mate de latente eigenschappen en het \\\\\\\'carrierepad\\\\\\\' tegenstrijdig aan elkaar zijn geweest en in welke mate die van invloed is gebleken.
Dan kan men meteen een nieuw pad uitzetten die voorkomt dat iets ingrijpends als een burn out nog eens plaats kan nemen. Op de manier zoals men tegenwoordig met een burn out om gaat, kleven nog teveel nadelen en is de weg onevenredig lang.
