10 november 2011 -
Een van de belangrijkste lessen uit de financiële crisis, is dat het ons in grote mate ontbreekt aan ‘smart girls and guys’ die kunnen denken en werken vanuit een houding van verstandigheid en betrokken toewijding. Studenten zouden dan ook verplicht een aantal vakken uit de ‘nutteloze sfeer’ van filosofie en cultuurwetenschappen moeten volgen. Dáár leren zij de kunst van het afwegen en het naar waarde schatten gericht op de langere termijn.
Dit stelt prof. dr. Wil Derkse in zijn oratie Van kennis naar verstandigheid, die hij uitspreekt op 11 november als bijzonder hoogleraar wijsbegeerte aan de Open Universiteit.
Van kennis naar verstandigheid In het publieke debat klinkt veelvuldig de mantra van de ‘kenniseconomie’. In de beleidsagenda voor 2012 hanteert het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie letterlijk het motto: kennis (de universiteit), kunde (het bedrijfsleven) en kassa (economische groei). Wil Derkse kiest liever voor een alternatieve trits: kennis, verstandigheid en betrokken toewijding. "Smart guys, waaronder twee Nobelprijswinnaars, ontwikkelden in aanloop naar de huidige mondiale financiële en economische crisis, heel slimme financiële producten en vermeende zekerstellingen daarvan. Maar verstandig waren zij geenszins. En dit is slechts één voorbeeld van hoe een crisis is ontstaan, er zijn er in de geschiedenis veel meer."
Academische vorming De houding van verstandigheid en betrokken toewijding is geen luxe maar pure noodzaak. Verstandigheid is de kunst van het afwegen, het naar waarde leren schatten, gericht op de lange termijn. Betrokken toewijding betekent met hart voor ‘het doel’ willen denken en werken. Om die reden zijn in de academische vorming van de ‘smart girls and boys’, wijsgerige reflectie en het contact met waardecontexten, levensbeschouwelijk gedachtegoed en voorbeelden van betrokken toewijding, van maatschappelijk belang. Die vorming kan worden opgedaan in het filosofische en cultuurwetenschappelijke onderwijs. Wil Derkse schreef hierover in een recent advies van de Nederlandse Onderwijsraad. "Het kan absoluut geen kwaad, als studenten aan de horizon een paar lichtpunten hebben die wat langer meegaan dan de kennis van nu die soms sneller vergankelijk blijkt."
