Nederlandse levenmarkt aan vooravond ingrijpende shake-out
23 maart 2011 -
De Nederlandse levenmarkt balanceert op de rand van de afgrond en staat aan de vooravond van een ingrijpende shake-out. Door de opkomst van het banksparen staat de verkoop van levensverzekeringen onder voortdurende druk. Bovendien heeft het consumentenvertrouwen als gevolg van aanhoudende ophef over woekerpolissen een forse deuk opgelopen.
Naar verwachting verdwijnen veel verzekeraars in de komende vijf jaar van het toneel en blijven maximaal zes tot tien van de 65 huidige levensverzekeraars over. Dat voorspelt Atos Consulting in een tussenbalans die zij opmaakt van de scenarioanalyse ‘De Levenmarkt in 2020’ die eind 2009 is gepubliceerd. Hieruit blijkt dat een van de meest sombere scenario’s die is voorzien nu al realiteit lijkt te worden. Alleen verzekeraars die hun bedrijfsmodel aanpassen en forse kostenbesparingen realiseren, maken kans op overleven.
Ingestorte markt
De Nederlandse markt voor levensverzekeringen is nagenoeg ingestort. In 2009 daalde de verkoop van het aantal verzekeringspolissen met vijftien procent. In 2010 nam het aantal verkochte levensverzekeringen verder af met negentien procent naar 750.000 polissen. De inkomsten van de levenmarkt daalden van 5,3 naar 4,5 miljard euro. Het overgrote deel van de productie verschoof naar bankspaarproducten. Zo wordt als gevolg van het op handen zijnde pensioenakkoord meer individueel voor later gespaard. Hiervan profiteren de verzekeraars nauwelijks. De markt voor beleggingsverzekeringen kreeg net als in 2009 zware klappen en daalde van 168.700 afgesloten polissen in 2008 naar 77.328 in 2009 en slechts 55.000 in 2010. De enige groeimarkt voor levensverzekeraars zijn overlijdensrisicoverzekeringen. Na een daling van negen procent steeg het aantal verkochte overlijdensrisicoverzekeringen in 2010 met 21 procent. In deze markt is echter sprake van een prijzenoorlog door de toetreding van buitenlandse prijsvechters, waardoor slechts sprake is van een omzetstijging van minder dan acht procent.
Verdringing van de oude orde "Als gevolg van consolidatie wordt de huidige markt gedomineerd door vijf grote spelers met een stevige controle over hun distributiekanalen. Wat we nu zien, is een verdringing van de oude orde in de levenmarkt. Alleen levensverzekeraars die hun bedrijfsmodel kunnen aanpassen en drastisch snijden in hun kosten, maken kans op overleven. Zo zullen low cost en white label verzekeraars opstaan die hun producten tegen lage operationele kosten aanbieden. Bovendien maken nieuwe partijen hun opwachting die zich specialiseren in het opkopen en afhandelen van gesloten portefeuilles van levensverzekeraars die het veld ruimen," vertelt Stephan Linnenbank, Partner van Atos Consulting. "Al deze ontwikkelingen geven aan dat het water de levenmarkt tot de lippen staat en dat de meesten het niet zullen overleven."
Door de grote ophef over woekerpolissen en beleggingsverzekeringen bereikte het consumentenvertrouwen onlangs opnieuw een dieptepunt. Linnenbank: "Net nu bijna alle levensverzekeraars een schikking hadden getroffen en in 2011 de eerste klanten hun compensatiebrieven zouden krijgen voor woekerpolissen is ASR Nederland veroordeeld voor het offreren met nettorendementen. Als deze uitspraak ook in hoger beroep standhoudt, heeft dit zeer ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse levenmarkt. Dan vallen de compensaties die verzekeraars moeten betalen veel hoger uit dan de eerdere schikkingen. Wat op den duur zelfs tot hun faillissement kan leiden."
Alle premies op de schop Het Europese Hof van Justitie legde levensverzekeraars op 1 maart 2011 een verbod op om onderscheid te maken tussen mannen en vrouwen bij het vaststellen van premies. Als gevolg van deze uitspraak moeten zij alle premies van levensverzekeringen herberekenen en aanpassen. Het verbod is vanaf december 2012 van kracht en leidt tot een forse administratieve last voor levensverzekeraars. Bovendien resulteren de nieuwe solvabiliteitsrichtlijnen van de Europese Unie - Solvency II - vooral voor kleinere en middelgrote verzekeraars in hoge kosten. Ook het verbod op provisie voor complexe producten dat vanaf 1 januari 2013 van kracht is, heeft gevolgen voor de verhoudingen in de levenmarkt. "De levenmarkt is voor veel van de gevestigde partijen onaantrekkelijk geworden. Levensverzekeraars zullen in hoog tempo hun business model moeten aanpassen om deze ontwikkelingen het hoofd te bieden. Naast het afstoten van gesloten levenportefeuilles naar Closed Book Consolidators kan een focus op transparante producten en overlijdensrisicoverzekeringen uitkomst bieden", zegt Linnenbank. "Sommige levensverzekeraars zullen zich onder één label consolideren, andere verzekeraars ruimen het veld. Dit betekent dat de markt in Nederland een stuk overzichtelijker wordt. De partijen die overblijven, moeten voortdurend hun kosten verlagen om de concurrentie aan te kunnen."
