3 december 2010 -
Hoe ziet Nederland eruit als in 2040 ongeveer 90 procent van de bevolking fulltime aan het werk is? Wat als beleidsmakers, geholpen door ontwikkelingen als vergrijzing, bevolkingskrimp, de veranderende aard van het werk en cultuur en mentaliteitsveranderingen, er in slagen een bijna volledige werkgelegenheid te bereiken? Zijn we beter dan af dan nu?
Het boek 'Iedereen aan het werk... wat nu?' schetst de gevolgen van deze schijnbaar utopische samenleving. De scenariostudie is door Research van Beleid uitgevoerd in het kader van haar 30-jarig jubileum.
Ideale situatie
In vele opzichten lijkt de geschetste situatie ideaal: door arbeidsschaarste kunnen werknemers meer eisen stellen aan de inhoud van hun baan wat werk leuker maakt. Er ontstaat ruimte voor flexibel werken in de vorm van seriële en parallelle carrièrepaden. Ook komt meer aandacht voor persoonlijke ontwikkeling: life long learning wordt de norm. De elektrische zelfbestuurbare auto (Autonoom) draagt bij aan het oplossen van mobiliteits- en milieuvraagstukken. Ook de zorg verbetert sterk door allerhande innovaties.
Verplicht werken
Dit scenario kent echter keerzijden. Iedereen is hard nodig op de arbeidsmarkt, dus er ontstaat een verplichting tot werken (zogenoemde staatsbanen). Mensen die beperkte mogelijkheden hebben tot competentie-ontwikkeling, krijgen steeds meer moeite mee te komen. Ook zieke mensen vallen in een dergelijke participatiemaatschappij gemakkelijk uit, preventie (met bijvoorbeeld de MedicChip) is essentieel. Bewoners in de periferie krijgen te maken met een beperkt voorzieningenniveau als het werk zich concentreert in de Randstad.
Keuzes
Wat is eigenlijk nog de rol van de overheid in een dergelijk scenario? Zien we een kleine en teruggetrokken overheid en een samenleving waarin mensen zelf verantwoordelijkheid zijn voor werk, zorg en onderwijs? Of zien we een bijna autoritaire overheid die mensen relatief dwingend oplegt te werken, te investeren in hun ontwikkeling en gezond te leven? Kortom, leidt het tot een samenleving waarin mensen meer keuzes hebben, maar minder keuzevrijheid?
