"Wie vooruit wil, aanvaardt dat hij dwaas gevonden wordt." Deze wijsheid pleit ervoor dat u als manager beter een beetje zot kunt zijn, als u iets wilt bereiken. Gek zijn is geen probleem, want wie is er tenslotte normaal, zult u wellicht denken. Is er aan u een steekje los? Bent u kierewiet? Zoek dan hier het etiket dat het best bij u past!
"Wie vooruit wil, aanvaardt dat hij dwaas gevonden wordt." Deze wijsheid pleit ervoor dat u als manager beter een beetje zot kunt zijn, als u iets wilt bereiken. Gek zijn is geen probleem, want wie is er tenslotte normaal, zult u wellicht denken. Iedereen heeft wel iets neurotisch of geeft wel eens blijk van rare trekjes in zijn persoonlijkheid. Misschien heeft u ooit van uzelf gezegd dat u prettig gestoord bent. Daarmee bedoelde u eerder uw spontane en humoristische manier van doen dan de kronkel in uw geest. Als er echter over gekte wordt gesproken in termen van waanzin zult u zich daar waarschijnlijk liever niet mee vereenzelvigen.
Onlangs verscheen er een nieuwsitem op Managersonline.nl waarin gesproken werd over de kenmerken van een psychopathische manager. Waarschijnlijk ging u ervan uit dat dit niet over u ging. Niemand ziet zichzelf immers graag als een criminele gestoorde. Toch blijken er managers te zijn met psychopathische trekjes. En daar houdt het niet mee op! In dit artikel geef ik u een verdere inleiding in de psychiatrie. Ik zal met u een blik werpen op verschillende vormen van psychische problematiek die zoal kan optreden bij managers. Is er aan u een steekje los? Bent u kierewiet? Zoek dan hier het etiket dat het best bij u past!
Een neurotische manager Een neurotische manager wordt gekweld door angst en onzekerheid, ongemotiveerde schuld- en insufficiëntiegevoelens. Hij is vaak herkenbaar aan nerveus gedrag dat hij van zichzelf niet altijd in de gaten heeft. Zijn angsten kunnen gepaard gaan met lichamelijke verschijnselen als snelle pols, wijde pupillen en transpiratie. Zijn angst kan optreden als paniekaanval, maar vaak is zijn angst - meer diffuus - altijd op de achtergrond aanwezig. Bepaalde werksituaties kunnen extra angst oproepen. Als de manager deze situaties voortdurend tracht te vermijden kun je over een fobie spreken. Veel voorkomende fobieën bij managers zijn faalangst en angst om voor grote groepen te spreken.
Een dwangmatige manager Onzekerheid en twijfel worden niet alleen minder door dingen te vermijden zoals bij een fobie. Soms moet u juist dingen doen om uw gevoel van onbehagen te verminderen. Als u zich pas gerust gesteld voelt als u een onnuttig iets gedaan heeft, heeft u wellicht last van dwang. Bent u ´s nachts wel eens uit uw bed gestapt om te kijken of de deur wel gesloten was, terwijl u wist dat u dat al had gedaan? Wellicht heeft u dan enige controledwang. Als dat zo is kan het zijn dat u uw controles ook op uw werk voortzet. U controleert uzelf en uw medewerkers dan steeds opnieuw om er honderd procent zeker van te zijn dat het werk goed is gedaan. Dwangmatige managers hebben vaak de neiging bepaalde werkzaamheden tot het absurde te verbeteren. Het is mogelijk dat u dit zelf ervaart als een goede eigenschap, maar uw medewerkers kunnen zich hierdoor behoorlijk op hun vingers gekeken voelen.
Stoornissen in uw denken Gekte is niet bij iedereen aan de buitenkant waarneembaar. Sommige managers kunnen zich volslagen normaal gedragen, maar tegelijkertijd rare dingen denken. Wat mensen denken kan vreemd maar onschuldig zijn. Ze kunnen er zelf veel last van hebben zonder dat ze iets laten blijken in hun gedrag. Als dat echter wel zo is, kan ook hun omgeving er hinder van gaan ondervinden.
Betrekkingsgedachten Denkt u dat dit artikel speciaal over u gaat? Bent u van mening dat uw personeelsleden voortdurend over u praten? Meent u dat anderen u steeds uitlachen. Als u alles wat u waarneemt op uzelf betrekt heeft u misschien betrekkingsideeën. Als u zich in toenemende mate vervreemd voelt van anderen kunnen - in aanvang gewone - betrekkingsideeën veranderen in een paranoïde en achterdochtige instelling.
Als u van mening bent dat uw medewerkers voortdurend hun best doen om u onderuit te halen. Als u denkt dat collega's complotten vormen om u te dwarsbomen of uw leven ondraaglijk te maken. In dat geval dient u te onderzoeken of u de greep op de werkelijkheid niet bent kwijtgeraakt en uw betrekkingsgedachten mogelijk zijn uitgegroeid tot psychotische waanideeën.
Dwanggedachten Heeft u wel eens dat u bepaalde gedachten niet uit uw hoofd kunt zetten? Het kan zijn dat u dan te maken heeft met een dwanggedachte of obsessie. Het kan bijvoorbeeld zijn dat u voortdurend denkt dat een bepaald project gaat mislukken, ook al zijn daar feitelijk geen aanwijzingen voor. Uw dwanggedachten kunnen ook minder vriendelijk van aard zijn. U ziet bijvoorbeeld voor zich dat u uw collega een klap op zijn neus geeft. In werkelijkheid bent u dat helemaal niet van plan, maar u kunt deze hinderlijke gedachten daarover maar niet stoppen. Dit kan enorm hinderlijk zijn en ten kostte gaan van uw concentratie.
Kunt u de drang niet weerstaan? Bij drang heb ik het over gedrag dat iemand niet of nauwelijks kan nalaten. De handelingen worden impulsief gedaan en men komt pas achteraf tot het besef dat het niet had moeten gebeuren. Vanuit het schuldgevoel ontstaat paradoxaal weer de drang om hetzelfde te doen. Een vorm van drang die bij managers nog wel eens optreedt, is de geldingsdrang. Dit is een sterke drang tot heersen en behalen van succes, soms ten kostte van anderen. De kenmerken zoals die genoemd zijn bij de psychopathische manager kunnen voortkomen uit deze geldingsdrang. Deze psychopathische manager sluit zich echter ook af voor enig schuldbesef.
Dranghandelen lijkt veel op het gedrag bij verslaving. Op dezelfde manier past prestatiedrang binnen het profiel van de workaholic. Het gaat hier om de drang om voortdurend te presteren. Deze drang kan voortspruiten uit een diep gewortelde innerlijke onzekerheid en gevoel van minderwaardigheid. Managers met een niet te stoppen prestatiedrang hebben vaak ook een grote - nauwelijks te vervullen - behoefte aan waardering. Deze manager die ook thuis naar zijn idee onvoldoende waardering krijgt, gaat steeds meer werken en verwacht dat anderen dat ook gaan doen. Daardoor wordt hij niet aardig gevonden, en het cirkeltje is rond.
Stemmingswisselingen Managers hebben soms last van stemmingswisselingen. Soms voelt u zich vrolijk en soms wat depressief. Een echte depressie kent dagschommelingen. Een depressieve persoon is 's ochtends niet uit zijn bed te branden en 's avonds gaat het weer een beetje. Als u last heeft van een ochtendhumeur is dat feitelijk ook een vorm van lichte depressie. Anderzijds heeft u ook wel eens te maken gehad met een uitgelaten stemming die optrad tijdens het middaguur, nadat u 's nachts weinig had geslapen. Een dergelijke euforie voelt heerlijk, maar is niet voor iedereen te begrijpen. Als mensen u tot kalmte gaan manen, had u wellicht een lichte vorm van manie.
Psychotische managers Ziet u wel eens rapporten die er niet zijn? Hoort u stemmen van vermanende klanten, terwijl er niemand in de kamer is? In dat geval heeft u een psychotische stoornis van de waarneming. Als u dat echt zou hebben, zou u bovenstaande vragen onjuist beantwoorden, want tenslotte zou u dan van mening zijn dat uw waarnemingen echt zijn en hele gesprekken met niet bestaande klanten voeren.
Psychotisch zijn, klinkt flink mis! Toch blijken er mensen te zijn die bijvoorbeeld stemmen horen, maar nooit met een psychiater in aanraking komen. Zij ervaren deze stemmen gewoon als iets dat er bij hoort en spreken er met niemand over. Er bestaan dus ongetwijfeld ook psychotische managers, maar daar zult u niets aan merken - niets mis mee dus ook!
Bij het woord psychose wordt vaak het eerst gedacht aan de ziekte schizofrenie, een chronische vorm van psychose. Deze mensen hebben vaak visuele (dingen zien) en akoestische (dingen horen) hallucinaties. Maar ook stemmingsstoornissen kunnen psychotische vormen aannemen. Een manie kan bijvoorbeeld gepaard gaan met een psychotische grootheidswaan en een depressie kan samengaan met een nihilistische waan, waarbij iemand het idee heeft dat hij niet bestaat of heel klein is.
Een manager met een persoonlijkheidsstoornis Behalve bovenstaande - naar managers vertaalde - psychiatrische ziektebeelden, bestaan er nog andere stoornissen van de psyche. Zo beschrijft de DSM IV, het handboek voor psychiaters, een aantal persoonlijkheidsstoornissen. Bij deze persoonlijkheidsstoornissen hebben zich vaak verschillende afweermechanismen in de persoonlijkheidsstructuur verankerd. Eén van deze afweermechanismen die voorkomt bij de zogenaamde borderline-persoonlijkheid is het vermelden waard, omdat sommige managers in het bedrijfsleven zich daarvan soms ook bedienen. Dit is splitting (splitsen) of zwart-wit denken, waarbij de wereld wordt opgedeeld in goede en kwade mensen. Managers die dit doen kunnen niet relativeren. Als je niet bij het kamp van de goeden hoort, dan hoor je blijkbaar bij de slechten. Grijstinten bestaan voor hen niet: het is zwart of wit!
Alle gekheid op een stokje In dit artikel trof u slechts een selectie van diverse psychiatrische fenomenen aan. Het gekke is, dat u hier nog weinig echte gekkigheid vond. U verwachtte misschien een beschrijving van zonderlinge managers die zich vreemd of bizar gedragen. Het ging hier echter vooral om de rarigheid die we in het dagelijkse leven om ons heen kunnen ontmoeten. Iedereen doet wel eens raar of heeft vreemde gedachten! Een persoon met angsten en afweer ziet zichzelf meestal niet als gek. Bekijk uzelf eens door de bril van anderen en onderzoek eens hoe normaal u werkelijk bent. Leer uzelf beter kennen, een gekke manager is zo gek nog niet! Tenslotte nog een tip: wat u ook doet, hou uzelf niet voor de gek!
