Ik ben manager van een afdeling met vijftien productiemedewerkers. Ik maak mij zorgen over het naleven van normen en waarden in het team. Oftewel over: wat mag wel en wat mag niet? Een paperclip meenemen wel, een pak kopieerpapier niet. En zo zijn er veel grenzen, waar mensen al dan niet overheen gaan. Hoe stimuleer ik ethisch gedrag onder mijn medewerkers?
Vraag: Ik ben manager van een afdeling met vijftien productiemedewerkers. Ik maak mij zorgen over het naleven van normen en waarden in het team. Oftewel over: wat mag wel en wat mag niet? Een paperclip meenemen wel, een pak kopieerpapier niet. En zo zijn er veel grenzen, waar mensen al dan niet overheen gaan. Hoe stimuleer ik ethisch gedrag onder mijn medewerkers?
Antwoord: Om te beginnen zou ik willen weten met welk doel jij ethisch gedrag nastreeft. Dat is een belangrijk uitgangspunt. Vervolgens is jouw definitie van ethisch gedrag een goed punt om zelf bij stil te staan.
De context van waarden en normen In het dagelijkse leven gaat ethisch gedrag over het goed en menswaardig handelen van mensen en bedrijven en ook over hoe de wereld eruit zou moeten zien. Het gaat over waarden en normen (regels) en over hoe we ons behoren te gedragen. Ethisch gedrag willen verbeteren en ontwikkelen is een veelomvattend proces, omdat we individueel (en uiteindelijk ook als groep en organisatie) oordelen en handelen en onze werkelijkheid baseren op ethische perspectieven; bewust of onbewust. Onze werkelijkheidsbeleving, mening, visie en gedrag is hierop gebaseerd en die verschillen in meer of mindere mate van elkaar. Ethisch gedrag wordt onder andere ontwikkeld en beďnvloed door culturele en (religieuze) tradities en heeft behalve emotionele componenten ook rationele componenten. Het proces van het verbeteren en ontwikkelen van dat gedrag vraagt dan ook veel inzicht, kennis čn een lange adem. Het aanmoedigen van ethisch gedrag levert echter gauw meer dialoog en bewustwording op en kan de eerste stap zijn naar het uiteindelijke doel. De context waarin het gebeurt is belangrijk.
Historisch bepaald en toekomst gericht Ethisch gedrag impliceert menselijk handelen en de vraag is wanneer en hoe het handelen gelieerd is aan het bedrijf. In veel bedrijven bestaat naast de missie en visie zoiets als een gedragscode. Die is gekoppeld aan de bedrijfscultuur die de formele en informele waarden, normen en dus gedragregels aangeven. Het ontstaan van het geheel is historisch bepaald en, in het meest gunstige geval, toekomstgericht.
Een gedragcode is een afgeleide van het organisatiebeleid en kan zorgen voor versterking of ontwikkeling van een bepaalde bedrijfscultuur. Je ziet vaak waarden als: integriteit, respect, betrouwbaarheid, openheid etc. Deze waarden en normen verschillen per bedrijf en hebben invloed op de omgangsvormen en werkwijze op de afdelingen, je dienstverlening naar je omgeving en klanten. Kortom alle stakeholders hebben hier mee te maken.
Bedrijven zijn steeds meer maatschappelijk en ethisch bewust bezig. De trend van het ethisch, maatschappelijk of duurzaam ondernemen is al een tijd aan de gang. Ethisch ondernemen hangt samen met de publieke opinie, de reputatie van het bedrijf, de marktpositie en dus uiteindelijk ook de continuďteit van het bedrijf. Interne interactieprocessen zullen hierop afgestemd dienen te worden. Een bedrijf moet hiermee leren omgaan.
Inventarisatie en analyse Het kan zijn dat er in jouw bedrijf een gedragscode bestaat, waarmee ook ethisch gedrag nagestreefd wordt. De gedragscode is effectief als de hele organisatie de zelfde waarden en normen nastreeft. Als het niet duidelijk is dat er een bedrijfscode bestaat, dan is dat een teken dat het zeker aangemoedigd, verbeterd en verder ontwikkeld kan worden. Je kunt inhaken op een bestaande bedrijfscode en je medewerkers aanmoedigen hiermee bezig te zijn. Mocht je organisatie daar niet mee bezig zijn (geweest), dan kunnen de volgende stappen je verder op weg helpen:
Wees je bewust waarom je ethisch gedrag wenst in te voeren; is het iets wat je persoonlijke voorkeur heeft en/of wil je er iets mee bereiken voor de afdeling en dus de organisatie?
Wat is voor jouw ethisch gedrag; formuleer dat voor jezelf als individu, maar ook wat je op de afdeling en in de organisatie zou willen zien
Hoe denkt de bedrijfsleiding en hoe denken collega’s over ethisch gedrag en gedragscodes
Leg de verbinding met missie, visie en bedrijfscultuur. Kom met argumenten waarom het belangrijk is/kan zijn en wat de gedragscode conceptueel zou kunnen zijn
Ga met je afdeling (en betrokkenen) een dialoog aan en toets meningen, ideeën met elkaar om ethisch gedrag te verbeteren en uiteindelijk een bedrijfscode te ontwikkelen; zo moedig je ethisch denken aan en maak je je afdeling bewust van ethisch gedrag. Zorg voor samenhang tussen wat de bedrijfsleiding vindt en wat de medewerkers vinden.
Formuleer een richtlijn en leg dat voor aan de relevante betrokkenen
Met deze stappen maak je een begin met het aanmoedigen, verbeteren en ontwikkelen van ethisch gedrag in je organisatie. Begin klein (eventueel op afdelingsniveau) en wees alert op de tijd die het met zich meebrengt en beslis dan of je het zelf gaat doen of uitbesteed aan een ander. Vervolgens is het zaak dat de richtlijn tot een afdelings- en bedrijfsgedragscode wordt verheven. Dit vraagt aandacht van vele partijen: personeelszaken die mensen aannemen, managers die zich bewust zijn van het nut van de bedrijfscode en dat uitdragen en naleven, de communicatie en commerciële afdelingen die zich er mee bezig gaan houden in hun uitingen naar binnen en buiten etc.
Het implementeren van een bedrijfscode is een lang en ingrijpend proces. Als je het als afdeling en bedrijf belangrijk genoeg vindt, dan kun je deskundigen op dit gebied aantrekken of een project starten. Zorg er verder voor dat de bedrijfscode duidelijk is en nageleefd wordt, omdat je hierop wordt afgerekend als bedrijf.
Een laatste opmerking. Ga steeds voor jezelf na of je hiermee bereikt wat je beoogt met ethisch gedrag.
Klik hier voor de 25 laatst verschenen artikelen op Managersonline.nl.
Asha Kalijan is directeur van Adimco en houdt zich op het gebied van organisatie- en persoonlijke ontwikkeling bezig met advies, implementatie en coaching. De wederzijdse invloed tussen mens en organisatie staat centraal in haar benadering. Ze coacht tevens managers bij het verbeteren van hun persoonlijke effectiviteit.
Vraag het Asha Heeft u een vraag voor Asha, stuur deze in. De vraag wordt volledig anoniem en niet herleidbaar op de site geplaatst. U kunt onderstaand formulier gebruiken (naam en emailadres worden niet op de site gepubliceerd). Velden met een * zijn verplicht. Naam
Emailadres * (op dit adres ontvangt u direct het antwoord van Asha)
