Schalen behoren tot de meest eenvoudige, aansprekende en toegankelijke hulpmiddelen afkomstig uit het oplossingsgerichte gedachtengoed. Schalen zijn zeer gemakkelijk te gebruiken en hebben zeer veel toepassingsmogelijkheden. Met dit artikel maakt Coert Visser u heel snel wegwijs in het gebruik van schalen.
Schalen behoren tot de meest eenvoudige, aansprekende en toegankelijke hulpmiddelen afkomstig uit het oplossingsgerichte gedachtengoed. Schalen zijn zeer gemakkelijk te gebruiken en hebben zeer veel toepassingsmogelijkheden. Met dit artikel wil ik u heel snel wegwijs te maken in het gebruik van schalen.
Hoe werkt u met schalen? Aan de hand van een voorbeeld uit de coachingspraktijk leg ik u eerst puntsgewijs de basiswerkwijze uit:
1. Uitleg schaal De coach legt uit dat de schaal loopt van 0 tot 10 waarbij 0 staat voor de situatie waarin het probleem op zijn ergst was en 10 voor de situatie waarin het probleem helemaal weg is en de gewenste situatie bereik is.
2. Vragen om de score De coach vraagt vervolgens aan de gecoachte op welke positie hij zich nu bevindt (dit wordt het platform genoemd). De coach heeft geen mening over de juistheid of onjuistheid van de score.
3. Inzoomen op wat er al bereikt is Vervolgens vraagt de coach hoe de persoon al tot de huidige score is gekomen. Wat maakte dit al mogelijk? De coach richt zich dus heel sterk op wat er al is en niet op wat er nog niet is.
4. Visualiseren van de gewenste situatie Vervolgens nodigt de coach de gecoachte uit om te beschrijven hoe hogere punten op de schaal eruit zouden zijn. Bijvoorbeeld de positie 10, waarin de gewenste situatie helemaal is bereikt.
5. Uitnodigen tot een kleine stap vooruit Vervolgens nodigt de coach de gecoachte uit om een kleine stap vooruit te zetten.
Het volgende plaatje geeft al de genoemde elementen weer:
Case: communicatie John is een projectmanager die naar een coach gestuurd werd door zijn baas die vond dat hij te bot communiceerde. Na ongeveer 10 minuten begint de coach de schaaltechniek te gebruiken.
John, op een schaal van 0 tot 10, waarbij 0 staat voor ‘mijn communicatie op zijn slechtst’ en 10 voor ‘mijn communicatie op zijn best’ waar zou je nu zeggen dat je staat? Mmmm... Ik zou zeggen een 5 of een 6... laten we zeggen dat ik nu op een 5˝ sta.
Een 5˝? Dat is geweldig! Dus jij bent gegaan van een 0 naar een 5˝.. Wat zijn dingen die je hebben geholpen om daar te komen? Ik ben minder impulsief dan ik eerst was. Ik probeer na te denken voordat ik iets zeg. Ik heb geleerd dat ik niet zomaar alles moet zeggen wat in me opkomt. Dat deed ik vroeger maar dat doe ik nu niet meer.
Aha. Hoe herinner jij je eraan om te denken voor je spreekt? Ik ben erachter gekomen dat dat dingen meestal alleen maar erger maakt. Dus ik zeg gewoon tegen mezelf: “Stop, zeg het niet!”
Knap zeg. Wat heeft je nog meer geholpen om op die 5˝ te komen? (pauze)... Eén ding dat ik doe is andere mensen om advies vragen voordat ik communiceer.
Ok. Hoe helpt dat? Het is goed om te horen hoe andere mensen naar een situatie kijken. Je krijgt een breder perspectief op de situatie. Het helpt mij om subtieler en diplomatieker te zijn in mijn antwoorden.
Subtieler en diplomatieker? Ja. Bijvoorbeeld, toen ik een vorige week een e-mail moest versturen was ik in eerste instantie heel kwaad en mijn eerste neiging was om een furieuze e-mail te sturen. Maar dat deed ik niet. Ik schreef een e-mail en vroeg een collega om hem eerst te lezen voordat ik hem zou versturen. Alleen al het idee dat iemand mijn e-mail zal gaan lezen voordat ik hem zou versturen helpt mij om me meer bewust te zijn van hoe ik hem schrijf. Nadat zij hem gelezen had heb ik er nog een paar dingen aan veranderd. Uiteindelijk was de e-mail veel beter dan de e-mail die ik zou hebben gestuurd als ik het impulsief zou hebben aangepakt.
Ok, dat zie ik voor me. Stel je nu eens voor hoe je communicatie er uit zou zien op positie 10 op de schaal. Kun je dat eens voor me beschrijven? Mmmm... ik denk dat ik meer bewust en tactvol zou communiceren.
Hoe zou ik kunnen herkennen dat het meer bewust en tactvol zou zijn? Ik zou geen groffe woorden gebruiken en niet aanvallen. Ik zou begrip tonen voor het standpunt van de ander. Maar tegelijk zou het heel duidelijk zijn wat mijn standpunt was.
Goed. Je staat nu op een 5˝. Wat zou je kunnen doen om er een 6 van te maken? Ik zou nog iets bewuster gaan communiceren.
Hoe zou je dat kleine stapje morgen kunnen zetten? Ik heb morgen een lastig gesprek. Ik ga op papier zetten wat ik wil bespreken en laatst dat van tevoren lezen aan mijn vrouw.
Verschillende soorten schalen Er zijn verschillende soorten schalen die nuttig kunnen zijn bij het realiseren van veranderingen:
1. De successchaal De meest gebruikte schaal; zie ook het bovenstaande voorbeeld. De schaal is handig bij het concreet maken van het doel, van wat er al bereikt is en van verdere progressie in de richting van het doel.
2. De motivatieschaal Deze schaal wordt gebruikt om te de motivatie voor verandering te bespreken en versterken. Op deze schaal staat een 0 bijvoorbeeld voor: ‘ ik heb niets over voor het bereiken van het doel’ en 10 voor:’ ik heb er alles voor over om het doel te bereiken’.
3. De zelfvertrouwenschaal Deze schaal wordt gebruikt om het vertrouwen van het individu dat hij de verandering tot stand kan brengen te bespreken en versterken. Een 0 staat bijvoorbeeld voor: ‘Ik geloof totaal niet dat ik het zal kunnen’ en een 10: ‘Ik weet zeker dat ik het zal kunnen’.
4. De zelfstandigheidsschaal Als coaches en adviseurs streven wij na om cliënten te helpen zonder dat zij van ons afhankelijk worden. De zelfstandigheidsschaal helpt daarbij. Een 0 op deze schaal betekent bijvoorbeeld: ‘Ik weet zeker dat ik de verandering niet alleen realiseren’ en een 10: ‘Ik weet zeker dat ik zelfstandig in staat ben de verandering te realiseren en heb geen externe hulp meer nodig’.
Bij de motivatieschaal, de zelfvertrouwenschaal en de zelfstandigheidsschaal kunnen alle stappen die we in de basisuitleg hebben genoemd worden toegepast.
Schalen worden vaak toegepast in 1-op-1 situaties zoals coachingsgesprekken en functioneringsgesprekken maar zij hebben ook uitstekende ervaringen met het toepassen van schalen in groepssituaties. Een geweldige oefening met schalen die wij leerden van de engelse consultant Paul Z. Jackson is het zogenaamde schaalwandelen. Deze oefening kan individueel gedaan worden maar ook met kleine of grote groepen. Hij gaat als volgt.
Schaalwandelen Je vraagt mensen in de groep om zich voor te stellen dat de ene kant van de kamer/zaal de 0 vertegenwoordigt en de andere kan de 10. Dan vraag je hen om zich hun huidige positie op de schaal voor te stellen als N en je vraagt allen om op positie N te komen staan. Vervolgens vraag je hen wat ze zien als ze terugkijken naar positie 0. Daarna vraag je hen wat hen heeft gebracht van 0 naar N. Dan vraag je hen zich om te draaien en te vertellen wat zij zien als ze naar punt 10 kijken. Vervolgens nodig je hen uit om te komen staan op positie 10 en om in gedachten te visualiseren hoe het zou zijn om op 10 te zijn en wat dan mogelijk zou zijn. Dan stapt men weer terug naar positie N en je vraagt hen zich voor te stellen hoe een klein stapje vooruit eruit zou kunnen zien. En dan nodig je hen uit het stapje te zetten zo gauw ze het bedacht hebben.
Nu u? De mogelijkheden van schalen zijn vrijwel onbeperkt. U kunt elk type schaal dat u maar nuttig vindt toepassen. Stelt u zich eens een schaal voor waarbij 0 staat voor: ‘Ik heb geen enkele aandrang om hier eens mee te gaan experimenteren’ en 10 staat voor:’ik popel om dit eens uit te proberen’. Waar staat u nu?
