Assertiviteit is een belangrijke eigenschap die elke manager zou moeten bezitten. Assertief zijn houdt gewoonlijk in dat iemand zijn eigen mening respecteert en opkomt voor zichzelf. Het betekent ook dat hij zijn eigen gevoelens onderkent en in de omgang met anderen eerlijk en direct is. Een assertieve houding helpt om duidelijkheid te scheppen in tal van netelige situaties. Bovendien voorkomt assertief gedrag dikwijls het onnodig opkroppen van gevoelens.
Assertiviteit is een belangrijke eigenschap die elke manager zou moeten bezitten. Assertief zijn houdt gewoonlijk in dat iemand zijn eigen mening respecteert en opkomt voor zichzelf. Het betekent ook dat hij zijn eigen gevoelens onderkent en in de omgang met anderen eerlijk en direct is. Een assertieve houding helpt om duidelijkheid te scheppen in tal van netelige situaties. Bovendien voorkomt assertief gedrag dikwijls het onnodig opkroppen van gevoelens.
Midden in de organisatie Van een assertieve manager wordt daarbij méér gevraagd dan slechts op te komen voor diens eigen belangen. Een manager staat midden in de organisatie. Hij heeft niet alleen te maken met zijn eigen belangen, maar ook met die van de organisatie, zijn eigen afdeling en zijn medewerkers. Deze belangen komen niet altijd overeen.
Direct maar niet bedreigend Het is aan de manager een belangrijke taak om de verschillende belangen tegen elkaar af te wegen en zich vervolgens op assertieve wijze hard te maken voor de standpunten waar hij voor staat. Veel mensen denken - volkomen ten onrechte - dat assertiviteit hetzelfde is als een agressieve of halsstarrige opstelling. Dit is onjuist! Een assertieve manager geeft alleen duidelijk blijk van zijn bedoelingen. Hij is direct, maar absoluut niet bedreigend. Door zijn opstelling toont hij respect, zowel voor de ander als voor zichzelf. Hij geeft er blijk van dat hij zijn besluiten goed overweegt terwijl hij (dit klinkt misschien paradoxaal) tegelijkertijd open staat voor de meningen van anderen.
Hoe uit uw assertiviteit zich? Veel managers vinden soms van zichzelf dat zij assertief zijn, omdat zij niet zwichten voor de eisen en verwachtingen van hun medewerkers. Zij menen dat een manager in kracht verliest als hij al te toegeeflijk is en dat hij zichzelf daarmee wegcijfert. De medewerkers ervaren deze opstelling wellicht als star en onverzettelijk. Zij begrijpen niet goed waarom hun manager voortdurend het organisatiebelang voorop lijkt te stellen, ten opzichte van de belangen van de eigen afdeling en de medewerkers. Zij zien uw opstelling zeker niet als assertief, maar juist als een meelopen met de meningen van het organisatiebestuur. De medewerkers verwachten van hun leidinggevende dat hij niet alleen de opstelling van de organisatie vertolkt, maar dat hij zich juist hard maakt voor de belangen van de afdeling en het personeel.
Personeel en organisatie De belangen van personeel en organisatie lopen nogal eens uiteen. Als manager staat u daar vaak tussenin. In het managementteam probeert u zich zoveel mogelijk hard te maken voor de belangen van uw medewerkers en op het afdelingsoverleg verwoordt u de belangen van de organisatie. Assertief zijn houdt in dat u de juiste overwegingen maakt aan de hand van de informatie die u ontvangt van de verschillenden partijen en uw keuzes krachtdadig verwoordt. Daarbij is een duidelijke motivatie van uw beslissingen onontbeerlijk. U geeft hiermee te kennen dat u wel degelijk rekening houdt met de standpunten van eenieder.
Geen woorden, maar daden Een assertieve manager wordt ook wel daadkrachtig genoemd. Dit wil zeggen dat deze manager zijn opstelling niet alleen verbaal kenbaar maakt, maar dat zijn overtuigingskracht vooral ook door zijn daden wordt weergegeven.
Hoe zou u uw mening overtuigend kunnen overbrengen als u spreekt met zachte stem terwijl u uw ogen neerslaat en uw mond achter uw hand verbergt? Om met overtuiging te kunnen spreken dient u er allereerst voor te zorgen dat u zich ook assertief toont! Spreek met overtuiging en laat zien dat u ook wilt waarmaken waarover u spreekt.
Zo toont u zich assertief: Uw assertiviteit reflecteert zich eerder middels uw presentatie dan via uw woordgebruik. Wat u laat zien van uzelf bepaalt ook voor een groot deel hoe uw woorden zullen worden opgevat. U wilt de indruk geven dat u een weloverwogen keuze heeft gemaakt en staat voor de beslissing die u heeft genomen. Gebruik uw lichaam daarbij op de volgende overtuigende manier:
Laat uw stem horen! Het is belangrijk dat uw boodschap duidelijk over komt. Spreek daarom rustig en met krachtige stem en vat uw verwoordingen samen. Als anderen u willen onderbreken kunt u door uw stemvolume te verhogen laten merken dat u nog niet bent uitgesproken. Kies een moment dat u de tijd kunt nemen. Snel spreken duidt op gespannenheid of haast.
Oogcontact Als u een ander recht in zijn ogen kijkt, terwijl u uw mening duidelijk maakt, komt u zeer resoluut over. Laat uw ogen niet afdwalen en voorkom dat u veel knippert met uw ogen. Dit lijkt eenvoudig, maar het is goed om te beseffen dat we onder stress onwillekeurig juist met de verkeerde signalen reageren; we ontwijken de blik van de ander, vooral als hij afkeurend reageert of druk uitoefent. De spanning van de situatie kan er voor zorgen dat onze oogleden steeds sneller gaan knipperen.
Gezichtsuitdrukking Om assertief over te komen hoeft u niet persé een boze gezichtsuitdrukking te laten zien. Tenslotte bent u niet boos op de ander; u wilt alleen duidelijk uw mening te verstaan geven. Het is vaak zelfs goed om met een vriendelijke glimlach te vertellen wat u vindt. Glimlachen heeft een goed effect omdat u daarmee zelfverzekerdheid en stressbestendigheid toont.
Glimlach echter wel op het goede moment: als u glimlacht wanneer de ander uw mening botweg aan de kant wuift, komt dit eerder over als een zenuwachtige instemming met deze onaangename reactie. Sommige mensen hebben moeite om zich krachtig te uiten. Ze vinden het pijnlijk om iemand tegen te spreken en proberen de situatie liever met een verlegen grijns te redden. Daardoor bereiken ze het tegengestelde: de ander vat het op als een vergoedelijkend glimlachje en daarmee wordt de stelligheid van hun woorden sterk afgezwakt.
Houding: zitten of staan Als u op een assertieve manier wilt duidelijk maken wat u vindt, is het belangrijk dat u een overtuigende houding aanneemt. Maak een bewuste keuze of u blijft zitten of gaat staan; het één of het ander verandert uw presentatie opvallend. Als u blijft zitten, is dit uitnodigend voor reactie en discussie. De gelijke hoogte waarop u zich bevindt zorgt ervoor dat een dialoog makkelijk kan plaatsvinden. Als u geen prijs stelt op interruptie, kunt u beter gaan staan om uw standpunt te presenteren. Als u tijdens een overlegsituatie gaat staan, wordt het een voordracht. U zult dan minder snel worden onderbroken en u krijgt de vragen en opmerkingen meestal pas achteraf.
Gebaren Het is goed om uw woorden met krachtige gebaren te ondersteunen. Gebruik vooral korte stevige gebaren om uw woorden kracht bij te zetten. Let daarbij echter op welke gebaren u kiest. Sommige gebaren kunnen een negatieve indruk geven als ze veel worden toegepast. Door, net als sommige politici, gebaren te maken met uw vinger (priemen in de lucht), met uw hand (een hakbeweging) of met uw vuist (gebald voor uw borst) kunt u anderen zeker duidelijk maken dat het u menens is. Deze gebaren worden echter vaak als aanvallend, onvriendelijk en zelfs agressief ervaren. Deze gebaren zijn daarom weinig uitnodigend voor het geven van een reactie.
Er zijn meer passende gebaren die wel krachtig overkomen, maar minder bedreigend zijn. U kunt bijvoorbeeld uw woorden samenvatten door uw handen naar elkaar toe te brengen. Door uw hand uit te strekken in de richting van de ander, met een open gezichtsuitdrukking, kunt u op een vriendelijke maar toch duidelijke manier aangeven dat u nog niet geheel bent uitgesproken en nog niet onderbroken wenst te worden. Merk op dat vriendelijke mimiek de agressieve lading van sommige gebaren vaak wegneemt of vermindert!
Afstand en aanraking Als u in een discussie de afstand tot de ander verkleint, door bijvoorbeeld naar voren te leunen met uw arm op tafel, toont u aan dat u niet bang bent voor de mening van de ander. Soms kunt u iemands weerstand doorbreken door hem aan te raken als u uw mening verwoordt. Licht aantikken van iemands arm of schouder is meestal voldoende. Een vreemde kunt u beter niet aanraken omdat dat snel agressief overkomt.
Training Voor veel mensen is het aanleren van een assertieve houding niet eenvoudig. Bij voorkeur probeert men directe confrontaties te vermijden. Het gevolg daarvan is vaak dat men wel probeert sterk over te komen door assertief woordgebruik, maar tegelijk deze woorden non-verbaal weer ontkracht. Door veel te oefenen is het mogelijk om zelfverzekerd gedrag aan te leren. Als u assertiever wilt worden kunt u daarvoor bijvoorbeeld een training volgen. Bij zo'n training wordt u geleerd hoe u op een andere manier kunt reageren tijdens verschillende situaties.
Zoals genoemd speelt lichaamstaal een zeer belangrijke rol bij het aannemen van een assertieve houding. Daarom wordt tijdens een goede assertiviteitstraining ook veel aandacht besteed aan non-verbale aspecten. Als u zich traint in assertief gedrag zal de omgang met anderen u gemakkelijker vallen en zult u met meer respect worden behandeld.
