U beschikt over vertrouwelijke informatie, waarover u geen mededelingen mag doen. Toch verraadt uw lichaamstaal meer dan u denkt. Hoe kunt u uw medewerkers het best tegemoet treden zonder een open boek te zijn? Of een leugenaar?
U komt terug uit een belangrijke vergadering waarin u belangrijke informatie te weten bent gekomen. De informatie heeft directe consequenties voor uw medewerkers. Op dit moment mag u nog geen mededelingen over deze kwestie doen. Uw medewerkers zullen er zeker vanuit gaan dat u meer weet dan u wilt zeggen en u hierop bevragen. Zij zullen luisteren naar uw antwoord maar vooral ook manier van reageren in de gaten houden. Laat u het achterste van uw tong zien? Spreekt u de waarheid? Uw lichaamstaal zal uw mededeelzaamheid verraden! Lees hier hoe u uw medewerkers in deze situatie het best tegemoet kunt treden.
Hierover geen mededelingen! Zodra u terugkomt uit de belangrijke beleidsvergadering zullen uw medewerkers vragen naar hetgeen u daar vernomen heeft. De manier waarop u antwoordt en de woorden die u kiest zijn van groot belang. U zou hen kunnen antwoorden:
‘Over deze kwestie kan ik op dit moment geen mededelingen doen!’
Hier zullen de medewerkers er vermoedelijk direct vanuit gaan dat het hier een belangrijke zaak gaat. De manier waarop u de boodschap brengt draagt daar ook toe bij. Misschien komt u kortaf en geprikkeld over of kijkt u uw medewerkers niet aan. U zou het ook anders kunnen brengen:
‘Daar kan ik nu nog niets over zeggen, maar waar we in ieder geval wel over gesproken hebben is...’.
U spreekt hier nog steeds de waarheid. Toch wekt u de indruk dat er niet of nauwelijks over het onderwerp gesproken is. Omdat u hier wel informatie geeft, zal het u makkelijker vallen om de boodschap met open en vriendelijke lichaamstaal te brengen.
Bent u een open boek? Aan iemands lichaamstaal is eerder te zien dat iemand niet de waarheid spreekt of informatie achterhoudt dan aan zijn woorden. Uw woordkeus kan doordacht zijn, maar door uw manier van doen kunt u een indruk geven van uw gespannenheid of uw emoties. Zolang uw woorden nog weinig informatief zijn, zal uw lichaamstaal het onderwerp van gesprek zijn binnen uw team. Uw medewerkers zullen conclusies trekken aan de hand van de manier waarop u iets (niet) zegt en daar met elkaar over spreken: ‘Goh, sinds de laatste vergadering zien we hem weinig; dat beloofd niet veel goeds’ of ‘Toen ik vroeg of er ontslagen zouden vallen zei hij daar niets over maar hij liep wel rood aan!’. Lichaamstaal vindt veelal onbewust plaats en niet alle lichaamstekens zijn evengoed te verbergen. Toch zou het goed zijn als u zich er bewust van bent op welke manier u middels lichaamstaal informatie geeft over hoe u zich voelt.
Is uw geheim wel veilig? Kan iemand aan uw lichaamstaal zien dat u onwaarheid spreekt of informatie achterhoudt? Deze vraag heeft vele mensen, waaronder deskundigen op het gebied van non-verbale communicatie beziggehouden. Veel mensen, die niet zo zeer een studie hebben gemaakt van lichaamstaal, denken dat je vooral aan de ogen van een ander kunt zien of hij liegt. U kunt zich afvragen of dit werkelijk zo is. In ieder geval doet u er verstandig aan er rekening mee te houden dat uw medewerkers deze mening delen. Als u hen niet aankijkt zullen zij mogelijk van mening zijn dat u hen niet alles vertelt, of dat nu waar is of niet! U kunt maar dus beter het zekere voor het onzekere nemen en hen altijd recht in hun ogen kijken als u tegen hen spreekt.
De kenmerken van een leugenaar Paul Ekman, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Californië in San Francisco, en pionier op het terrein van emotie-onderzoek en non-verbale communicatie, beschreef in zijn boek ‘De leugen ontmaskerd’ uitvoerig de kenmerken waaraan men kan herkennen of iemand onwaarheid spreekt of informatie achterhoudt. Ekman deelt niet de mening dat een leugenaar het oogcontact met zijn gesprekspartner vermijdt. Een geoefend leugenaar is zich volgens hem zeer bewust dat het wegkijken door anderen gezien wordt als teken van bedrog. Om deze reden zal hij hen dus juist blijven aankijken. Ekman ziet eerder de subtiele tekens van veranderde emoties als indicatie van leugenachtigheid (onder liegen verstaat hij ook het onthouden van informatie).
Houd uw emoties onder controle! Het spreken van onwaarheid en bewust achterhouden van informatie heeft effect op uw zelfverzekerdheid en uw emoties. Met een polygraaf of leugendetector kan de veranderde spanning in uw lichaam aangetoond worden: u transpireert meer, uw bloeddruk verandert en uw hart klopt sneller. Deze tekens van emotionaliteit zijn met het blote oog meestal niet waarneembaar. Toch kan volgens Ekman een geoefend lichaamstaal-kenner de gespannenheid en van een ander wel herkennen; als hij tenminste weet waar hij op moet letten! Ook kan een ander zien of uw gelaatexpressie wel echt is.
Wat laat u merken? Op het moment dat u terugkeert uit de eerdergenoemde vergadering kunnen er verschillende redenen zijn waarom u uw emoties zult laten merken. U kunt tekenen van boosheid of verdriet tonen omdat het niet eens bent met de genomen besluiten of juist een binnenpretje verbijten. U kunt schaamte voelen omdat u voorkennis heeft van iets dat ten nadele zal zijn van de medewerkers die u nu bevragen. U kunt ook angst tonen omdat u zich onzeker voelt dat uw medewerkers u zullen doorzien.
Het brengen van de boodschap Uw onzekerheid en emoties zult u mogelijk laten merken door uw gedrag en de manier waarop u de boodschap brengt. Misschien spreekt u langer of breedsprakiger dan anders. Misschien bent u juist korter van stof. Tijdens uw betoog ontwijkt u mogelijk de vragen en verspreekt u zich vaker. Uw verhoogde stem kan duiden op ingehouden woede of angst, terwijl een lagere stem teleurstelling kan betekenen. U geeft ook signalen door harder of zachter te spreken dan men normaal van u gewend is.
Ook uw gebaren kunnen u verraden! De meeste managers beseffen wel dat lichaamstaal eerlijker is dan woorden. Hierdoor zult u op een moment dat u niet de waarheid spreekt of informatie achterhoudt geneigd zijn uw woorden met minder gebaren te ondersteunen. In plaats daarvan zullen uw handen tekenen van spanning of rusteloosheid laten zien. Het ballen van uw vuisten duidt op spanning, terwijl uzelf aanraken blijk geeft van rusteloosheid en onzekerheid. Mensen die onwaarheid spreken zijn vooral vaak geneigd om hun eigen gezicht aan te raken. Als teken van leugen is het aanraken van de neus het meest bekend. Het lijkt wel of onze neus werkelijk gaat jeuken als we niet de waarheid spreken. Denkt u hierbij maar eens aan het verhaal van Pinokkio, bij wie telkens wanneer hij een onwaarheid vertelde, zijn neus enkele centimeters groeide. Het aanraken van het eigen gezicht lijkt zekerheid te bieden of mogelijkheid om een moeilijke situatie te vermijden.
Micro-expressies en microsignalen Bovenstaande tekenen van spanning kunt u misschien nog onder controle houden. Lastiger is het met lichaamstekens waarover u minder controle heeft. Paul Ekman noemt een aantal van dit soort signalen die veel moeilijker zijn te beheersen. Zo kan uw mimiek een fractie van een seconde vertrekken en daarmee uw medewerkers een onbewust teken geven. Ekman noemt dit micro-expressies. Ook andere microsignalen zijn moeilijk onder controle te houden. Voorbeelden daarvan zijn het rood aanlopen of juist bleek worden, sneller knipperen met uw ogen en het vernauwen van uw pupillen.
Informatie achterhouden met een oprecht geweten U vraagt zich nu misschien af wat u de komende tijd te wachten staat om al deze verraders van uw gevoelens de baas te kunnen. Moet u op acteerles of is het raadzaam om dagelijks een kwartier voor de spiegel te staan om uw emoties te leren beheersen? U kunt er zeker in oefenen om u ontspannen en zelfverzekerd aan uw team te presenteren U zult echter niet altijd al uw emoties kunnen verbergen en dat is maar goed ook. U bent manager en geen robot! Het bewust achterhouden van informatie en vertellen van ‘leugentjes om bestwil’ is soms noodzakelijk in uw werk als manager. Als u met een oprecht geweten achter uw beslissingen staat, is zo’n keuze in de meeste gevallen achteraf goed aan uw team uit te leggen.
