De ontwikkelingen in internetland hebben in het Nederlandse bedrijfsleven onmiskenbaar hun sporen achtergelaten. Nu het nieuwe er langzaam vanaf begint te raken en het kaf wat beter van het koren is te scheiden is het tijd om de stand van het gewas op te maken. Wat zijn de 10 beste e-bedrijven van Nederland?
7 juli 2000 - De ontwikkelingen in internetland hebben in het Nederlandse bedrijfsleven onmiskenbaar hun sporen achtergelaten. De razendsnelle opkomst van UPC (maar ook de recente teloorgang van de kabelgigant), de revival van KPN en het debacle rondom World Online zijn er exponenten van. Nu het nieuwe er langzaam vanaf begint te raken en het kaf wat beter van het koren is te scheiden is het tijd om de stand van het gewas op te maken. Wat zijn de 10 beste e-bedrijven van Nederland?
De bedrijven
De ontwikkelingen op het gebied van internet bleek te langen leste bijzonder veel kansen te bieden. Dat computers met elkaar konden communiceren was al lang bekend. Maar dat deze 24 uur per dag 7 dagen in de week op een gebruikersvriendelijke en visueel aantrekkelijke manier aan elkaar gekoppeld konden worden bleek commercieel erg interessant. Toegang verlenen tot het internet, het lokken van internetbezoekers en het verhandelen van gewone en electronische producten leken een gouden toekomst te hebben, hoewel de scepsis groot was, zeker in Nederland. De wereld rond met een muisklik, zelfs Bill Gates zag er aanvankelijk weinig in. De bedrijven die de gok waagden en deze nieuwe wereld instapten profiteerden er uiteindelijk van. Natuurlijk de pioniers, in Amerika America Online, Yahoo en Amazon.com; in Nederland pas veel later Planet Internet, XS4ALL en World Online. Later volgden anderen als KPN, UPC en VNU, die zorgden voor de massale doorbraak van het www. Tegenwoordig worden ze aangeduid als Internet, Media en Technologie-fondsen (IMT), de drie-eenheid die samen het internet vormen. Voor deze top-10 zijn alle Nederlandse, beursgenoteerde fondsen op (een van deze) gebieden onderzocht.
De criteria
Het succes van internetbedrijven is tot nu allerminst afgemeten aan prestaties. Veel verlies maken leek het devies. UPC en Versatel kunnen erover meepraten. Hoe slechter de resultaten, hoe hoger de beurskoers leek het wel. Immers: de bedrijven moesten fors zaaien, de oogsttijd zou nog wat jaren op zich laten wachten. Er moest gebouwd worden aan technologie, het aanleggen van netwerken en het opbouwen van klantendatatbases. In die opvatting lijkt een kentering te komen: performance gaat weer tellen. In de performance speelt een belangrijke rol welke positie de e-bedrijven in de waardeketen hebben. (zie ook: Het E-commerce geheim ontrafeld) Het verlenen van toegang tot het net levert over afzienbare tijd niet zoveel meer op (het lokale beltarief neigt naar nul), grote wereldwijde netwerken zijn er op een gegeven ogenblik ook voldoende. Vanaf dan is het zaak via het web unieke producten en diensten aan te bieden: content in jargon, een wereld waarin het -what's new?- om schaalgrootte en marktaandeel draait.
De Top 10 E-bedrijven is gebaseerd op meting van drie hoofdcriteria: investeringskracht (marktwaarde per ultimo mei 2000 en solvabiliteit per ultimo 1999), de ontwikkeling van de beurskoers in 1999 en 2000 en de EBITDA van 1999 als percentage van de omzet. EBITDA is de winst voor aftrek van interest, belastingen, afschrijving en activering. Elk van de heeft een even zware weging.
De Top 10
En zo ziet hij er dan uit: de Top 10 E-bedrijven van Nederland:
1. KPN Wie het voormalige staatsbedrijf nu nog stoffig noemt, heeft zelf even stil gestaan. KPN wist zijn mobiele tak marktleider te laten blijven in Nederland en breidde fors uit in Oost-Europa en Duitsland. Qua marktpotentie is het nu de nummer drie van Europa. Op het gebied van breedbandig internetverkeer, bracht het samen met het Amerikaanse Qwest de joint venture KPNQwest naar de beurs. Op internetgebied doet het bedrijf het prima met merken als XS4ALL, Planet Internet en Het Net. Op het vaste net lijkt ADSL het de kabelaars (zoals UPC) behoorlijk moeilijk te gaan maken. Met recht een winnaar als het gaat om Nederland, maar KPN ziet Europa als zijn speelveld en dan doemt toch het Nederlandse servet/tafellaken-syndroom op.
2. ASML Internationaal sterk is de technologische niche-speler ASML. De producent van microlithografie-systemen, nodig om chips sneller en beter te laten werken, is wereldwijd een grote speler op dit gebied en geniet naam en faam vanwege zijn technologische vernieuwingen. Hoewel dit product minder tot de verbeelding spreekt is het een knap staaltje high-tec van Nederlandse bodem.
3. CMG CMG is als een van de eerste automatiseerders nieuwe markten gaan zoeken, zoals internet en telecom. Op het gebied van SMS-technologie is de Europese onderneming een vooraanstaande partij. Die beweging werd door beleggers vorig jaar ruimhartig beloond met een verdrievoudiging van de beurskoers.
4. ICT Wie niet groot is, moet slim zijn. Het Nederlandse automatiseringsbedrijf ICT is bepaald geen reus in de IT-markt. Maar financieel presteert het bedrijf uitstekend op alle fronten. Continue groei in winst en waarde kenmerken het bedrijf, dat in 1999 populair was onder beleggers en nauwelijks last had van de neergaande trend van de afgelopen maanden.
5. Cap Gemini De Nederlandse tak van deze automatiseringsreus is alleen al bijna 5 miljard euro waard. De onderneming, die bij het grote publiek met name bekendheid geniet vanwege de vele en intensieve personeelswervings-campagnes, presteert al jaren achter elkaar goed. Het bedrijf profiteerde sterk van de Millennium-bug, het implementeren van ERP-systemen en nu van de stormachtige ontwikkelingen in e-commerce. Nu het moederbedrijf consultancy-firma Ernst & Young heeft ingelijfd, schuift het bedrijf verder op in de waardekolom. Prima move.
6. VNU Geen andere uitgever weet zich zo snel aan te passen aan de omstandigheden als VNU. Toen commerciele televisie opkwam (RTL4), was VNU van de partij. En trok zich net zo gemakkelijk weer terug, toen bleek dat het niet datgene bracht wat ze ervan verwacht hadden. Met de komst van internet gaat het bedrijf betere tijden tegemoet, lijkt het. Niet alleen staan de publiekstitels zoals Intermediair, Nieuwe Revu, Libelle en Playboy al geruime tijd online, ook informatiediensten als de Gouden Gids en internationale businessinformatie doen het goed. Prima combinatie tussen oude en nieuwe economie.
7. Devote Nog een kleine, maar hard oprukkende ICT-firma met grote groei-ambities: Devote. De specialist in e-business en IT-architectuur rekent de meeste grote Nederlandse ondernemingen tot haar klantenkring. En gezien de internetplannen van die bedrijven, blijft er voorlopig nog voldoende aan de Devote-strijkstok hangen.
8. Elsevier Waarschijnlijk de verassing van deze top 10. Het aandeel Reed-Elsevier is al tijden niet van zijn plek te krijgen en een doordachte internetstrategie laat nog op zich wachten. Maar Reed Elsevier is groot en daardoor machtig. Ongehinderd door enig internet-effect is Elsevier toch nog altijd zo'n 7 miljard gulden waard. Hoed u als het concern zijn titels en know how alsnog gaat uitbaten op het web. Maar voorlopig is het bedrijf kwetsbaar. Het is de risee onder internetuitgevers, zelfs een electronische versie van vlaggeschip Elsevier Weekblad is nog steeds niet beschikbaar. Overnamekandidaat of laatbloeier?
9. Telegraaf De eigenzinnige uitgever uit Amsterdam heeft nooit kunnen worden betrapt op openheid. Zolang het concern bestaat doet het de dingen het liefst op eigen houtje. Dat mag dan niet stroken met de meest gangbare zakelijke opvattingen, het bedrijf weet zich wel al jaren prima staande te houden. De laatste maanden mocht zelfs een -voor Telegraafbegrippen- spectaculaire koersstijging worden genoteerd. De krant van wakker Nederland was dan ook het eerste dagblad op internet en ontplooit momenteel veelbelovende initiatieven. De Telegraaf heeft een uitstekende neus voor wat het grote publiek wil. In de gaten houden dus.
10. Exact De Nederlandse software-producent heeft een sterke positie opgebouwd in softwaresystemen voor middelgrote bedrijven en instellingen. Het bedrijf, dat zich wereldwijd manifesteert, richt zich op het segment onder dat van bedrijven als SAP en Oracle. Daarmee maakt het zichzelf kwetsbaar. Vooralsnog richt Exact zich op traditionele software en minder op aansluiting op het world wide web. De klantengroep van Exact kan daarvan de oorzaak zijn: ook die lopen achter op de groten. Vooralsnog geloven investeerders erin.
Wie niet in de Top 10 kwamen
De Internet-, Media-, en Technologiemarkt is onstuimig. Nu de eerste faillisementen (Boo.com) een feit zijn, wordt kritisch naar de sector gekeken. In korte tijd een leidende positie innemen is waar de ambitieuzen naar streven. Veelbelovend is Newconomy het investeringsvehikel van Maurice de Hondt en consorten, die goedkoop instapte in een aantal veelbelovende electronische initiatieven.
Kabelgigant UPC is natuurlijk ook kanshebber. Met een wettelijk vastgelegd zevenarig monopolie in het vooruitzicht, meende het bedrijf genoeg tijd te hebben om het in ultrakorte tijd bij elkaar gesprokkelde bedrijvenpark op orde te brengen. Toen de Tweede Kamer aan die zeven jaar wilde sleutelen, schrok het bedrijf en ook de belegger. Met een koersval als gevolg, die onder meer de overnameplannen van SBS Broadcasting frustreerde. Na het overnamegeweld is nu het wachten op echte resultaten. Dat geldt ook voor het telecombedrijf Versatel, dat vanuit het niets een miljardenbedrijf denkt te kunnen worden. Vooralsnog lijdt het bedrijf gigantische verliezen, maar het breedbandige netwerk dat Versatel aanlegt maakt het wel een aantrekkelijke overnamekandidaat.
Netwerkspecialisten zoals Detron en Landis profiteren enorm van de opleving in de telecommunicatie-industrie. De activiteiten van de telecomaannemers zijn echter laagwaardig en niet toekomstvast. De groei is bij deze bedrijven met name geboekt in termen van omzet en minder in termen van beurswaarde; een teken aan de wand.
Uitgevers als Wolters Kluwer en Wegener lijken het af te gaan leggen. Net te klein, net te traag net iets te traditioneel. Wolters Kluwer is iets te conventioneel om voorop te lopen, maar beschikt wel over een benijdenswaardige positie in een aantal deelmarkten, zoals het onderwijs en enkele professies. Wegener kiest met het afstoten van Arcade en het verwerven van de regionale VNU-dagbladen voor de oude economie. Of heeft de krantenuitgever -ook de eigenaar van jongerenzender TMF- met deze regiobinders een interessante electronische niche aangeboord?
De verliezers
Echte verliezers kent de Nieuwe Economie nog niet. Een tweetal kan echter wel een waarschuwing gebruiken.
1. Baan Company 2. World Online
1. Baan Company Hoe een bedrijf door slecht management ten onder kan gaan. Slechte marketing en financieel wanbeheer brachten het bedrijf van de gebroeders Baan naar de afgrond. Ooit bereikte het bedrijf een beurskoers van zo'n 45 Euro, waarschijnlijk wordt het nu voor minder dan 3 overgenomen.
2. World Online Nee, niet nummer 1 van de verliezers. Het is verleidelijk de internetprovider uitsluitend af te rekenen op de desastreuze beursgang. Akkoord: de introductiekoers van 43 Euro was veel te hoog, de 6 Euro die Nina Brink ervoor kreeg was een stuk realistischer. Maar intussen heeft het bedrijf wel zijn kas gespekt en de mogelijkheid om te investeren in kwaliteit. Dat is ook hard nodig, want nu verdient het bedrijf vooral zijn geld met internettoegang. En 1,5 miljoen klanten of niet, uiteindelijk levert dat niet veel meer op.
Tot slot
De Top 10 E-bedrijven is een momentopname, een foto in de tijd. De ontwikkelingen in de IMT-markt volgen elkaar snel op, waardoor de Top 10 van nu de Flop 10 van straks kan zijn. Niettemin wordt duidelijk dat de bedrijven die het goed doen de oude en nieuwe economie weten samen te voegen tot een succesvol elixer. De verliezers Top 3 bestaat vooral uit bedrijven die de aansluiting gemist hebben. Die The Networked Economy niet tot hun domein hebben gemaakt.
