Er is iets opvallends gemeenschappelijks aan het nieuws van de afgelopen tijd. Er wordt veel geklaagd over het weer, de beurs, geluksbeleving, vakantie en de kwaliteit van producten en diensten. Het is net alsof we willen dat ze altijd mooi, stijgend, permanent, optimaal en fantastisch zijn. Wat klopt er niet aan dat plaatje?
Panta rhei: alles stroomt dat wil zeggen, alles is voortdurend in beweging. De entropie, een belangrijk begrip in de thermodynamica en fundamenteel gezien een maat voor de wanorde of ontaarding van een systeem, neemt voortdurend toe. Uiteindelijk blijft niets hetzelfde.
Natuurwetten
Iets negatiefs bestaat bij de gratie van iets positiefs en andersom. Vakantie heeft bijvoorbeeld alleen maar waarde ten opzichte van werk. Je goede dagen tellen slechts ten opzichte van je mindere dagen. Geluk staat tegenover ongeluk, warm tegenover koud, blij tegenover boos en goed tegenover kwaad.
Dat heeft niets met hemel, hel, god of duivel te maken; het zijn universele natuurwetten. De wereld om ons heen heeft zich zo geëvolueerd en wij samen met haar. Gelukkig prevaleert, althans in cyberspace, het goede.
Geluksverzadiging
De aard van ons geklaag is een indicatie van onze welvaart, liever gezegd, het is een maatstaf voor de mate waarin we verwend en verwaand zijn geworden. Hoe beter we het hebben hoe meer we klagen. Dat is een interessante paradox en het bevestigt een belangrijke natuurwet die op ons allemaal van toepassing is: geluksverzadiging.
"De mens streeft naar de bevrediging van zijn zinnelijke verlangens. Telkens wanneer je een nieuw niveau van succes bereikt, pas je het punt aan waarop je je noch positief, noch negatief voelt over de wereld om je heen. En daarna is er weer méér nodig om je gelukkig te maken".
(Doyle Gentry, Amerikaans psycholoog, geciteerd in het Anti-klaagboek, Hoofdstuk 2, blz. 55).
We willen dus niet eens zo zeer dat ons geluksgevoel minimaal blijft zoals het is maar we willen juist steeds meer! Zoveel meer is er helemaal niet dus wordt onze zoektocht steeds veeleisender, gaan we steeds meer onrealistische doelen stellen en neemt ons klagen almaar toe.
Laat ik dit eens verduidelijken met een vijftal voorbeelden (klik op de links voor referentiemateriaal).
1. Onze trein (lees: het openbaar vervoer)
Ik heb er in eerdere blogs uitgebreid over gesproken: we klagen disproportioneel over een dienstverlener als de Nederlandse Spoorwegen. Zelfs als 95 van de 100 treinen op tijd rijden blijven we meedogenloos klagen over die resterende 5 %.
Maar treinen zijn onvermijdelijk een keer te laat, dat kan niet anders. De omstandigheden waaronder ze rijden veranderen voortdurend en het is niet realistisch een 100 % prestatie te verlangen. Er over blijven klagen is verspilde energie.
2. Ons vakantiegevoel (lees: de jaarlijkse ontspanning)
Onze vakanties moeten perfect zijn, nóg exotischer en nóg verder weg. We willen zon, zee, strand, bergen, cruises en safari’s. De accommodatie moet super zijn en de excursies moeten vet-cool zijn.
Maar de zon is al lang niet meer die constante factor van vroeger. En het gaat wel eens mis, we hebben niet alles in de hand. Het is niet realistisch ieder jaar opnieuw een perfect vakantieavontuur te verlangen. Er over blijven klagen is verspilde energie.
3. Het weer (lees: het klimaat)
We treffen het niet deze zomer: het is wisselvallig, koel, er valt veel regen, de zon laat zich zelden zien. De media hebben er de mond van vol, we vervloeken het weer en geloven niet meer in verbetering.
Maar het weer is per definitie veranderlijk. Altijd! Ons kustklimaat garandeert een enorme gevarieerd weerbeeld in álle seizoenen. Het is zelden een hele week of maand mooi weer, laat staan een heel seizoen of jaren achter elkaar! Het is niet realistisch almaar mooi weer te verlangen. Er over blijven klagen is verspilde energie.
4. De beurs (lees: de macro-economie)
Er dreigt een dubbele dip. De media reppen voortdurend over zwarte dagen en bloedbaden. Crisis? Wat nou crisis? We schreeuwen het zó hard van de daken dat het wel eens lijkt alsof we die crisis willen. We willen ellende, kommer en kwel, werkeloosheid, recessie en geldverdamping.
Maar beurskoersen variëren voortdurend: iedere minuut, ieder uur, iedere dag, week, maand en kwartaal. Bubbles volgen op crashes en omgekeerd. Het is niet realistisch een constant stijgende curve te verlangen. Er over blijven klagen is verspilde energie.
5. Ons geluksgevoel (lees: onze geluksbeleving)
We zoeken allemaal ons geluk. Als menselijke soort zijn we er na eeuwen van filosofische discussie nog steeds niet uit wat geluk nou eigenlijk is, maar we willen het. Liefst nu meteen en zo lang mogelijk graag, dank u. We willen gezondheid, geld, genot én geneugten en we graaien om ons heen om het te bereiken.
Maar geluk bestaat alleen maar bij de gratie van ongeluk. Het is niet realistisch te verlangen constant op de pieken van gelukzaligheid te bestaan. We moeten het niet willen, het zou saai worden. Er over blijven klagen is verspilde energie.
Dat is een hele hoop verspilde energie bij elkaar en dan noem ik er nog maar vijf!
Tegengas
Is het realistisch te streven naar een "incidentvrij" bestaan met een almaar stijgende gelukslijn? Ik denk van niet. Maar we mogen wel streven naar een zekere mate van "gemiddeld geluk", met al haar pieken en dalen. Geluk dat bij ons past en dat bij ons hoort.
Van groter belang is echter dat we tegengas geven aan hebzucht, ijdelheid, wellust, afgunst, woede, luiheid en vraatzucht. En aan al het chronische geklaag dat uit deze eeuwige hoofdzonden voortkomt. Want het trekt ons naar beneden (*).
Overdreven neerslachtige berichtgeving over de beurs bijvoorbeeld heeft onvermijdelijk invloed op het geheel. De media praten elkaar na, versterken aldus het collectieve doemdenken en duwen de cijfers nog verder in het rood.
Gelukkig werkt het andersom net zo. We kunnen, los van onvermijdelijke macro-economische gebeurtenissen, de beurskoersen een positief handje helpen door opwaarts te spiraliseren! Hoe? Door veel meer te anti-klagen!
Wat let ons?
We zouden, als individuen, best eens wat meer mogen relativeren als we in een natuurlijk dalletje zijn terechtgekomen en moord en brand beginnen te roepen. Wat let ons op een regenachtige dag het mooie weer van gisteren te herinneren en ons te verheugen op het voorspelde mooie weer van morgen? Het scheelt een hoop geklaag en het maakt energie vrij om meer aandacht te besteden aan belangrijkere zaken.
Zakjes en stokjes
Op deze manier wordt een drup regen, een tijdelijke beursdip, een sacherijnige dag, een mindere vakantie en een vertraagde trein ineens een stuk minder belangrijk. Zou het niet geweldig zijn als we de kunst van het "opwaarts spiraliseren" wat meer zouden beoefenen met zijn allen? Jazeker, dat zou het!
Maar het aloude adagium dicteert: verbeter de wereld en begin bij jezelf! Met het Anti-klaagboek en het steeds bekender wordende begrip anti-klagen hoop ik van mijn kant een positieve duit in het zakje te doen. Ik hoop van harte dat jullie het stokje mee willen overnemen.
The sky is the limit (but the earth is your ground)!
Even lekker doorrelativeren? Het Anti-klaaglied kan daarbij helpen! En vergeet vooral onze Klaagkampioenen, Bep en Harrie niet!
Geluk bestaat bij de gratie van ongeluk, wellicht. 100% gelukkig zijn is doodsaai. Voor leren en ontwikkelen is 'ongeluk' (lees het ervaren van negatieve gevoelens) nodig.
Dat de filosofie na lang discussiëren nog geen definitie heeft van geluk zal wel kloppen. Ik denk dat je voor kennis over geluk ook niet bij de filosofie te rade moet gaan. De wetenschappelijke psychologie biedt meer en een definitie: het hebben van positieve gevoelens. Een andere paradox is, dat klagen soms positieve gevoelens oproept.
Over je paradox dat klagen soms positieve gevoelens oproept: ik moet dan, zo zul je begrijpen, in de context van het Anti-klaagboek, de volgende vraag stellen: aan welke verschijningsvorm van klagen refereer je bij die stelling?
Klagen is een verzamelbegrip en ik onderscheid drie verschijningsvormen (Hoofdstuk 1, blz. 48, 49 en 50):
(1) Treuren (2) Betreuren (3) Zeuren.
De eerste geldt in geval van ziekte, ongeluk, sterven en de dood. Anti-klagen is hier: troosten. Treuren lucht op, troosten draagt daaraan bij. Allebei positieve gevoelens.
De tweede geldt als we een slecht product of dienst ontvangen. We mogen dan wat ik noem 'reclameren'. Anti-klagen is hier: prijzen. We laten de reclamatie vergezeld gaan van / vooraf gaan door een compliment. Dat geeft zender én ontvanger een positief gevoel.
De derde verschijningsvorm van klagen, zeuren en zaniken, is met name waar het Anti-klaagboek om draait. Het lucht wellicht (even) op maar als we erin blijven hángen heeft het een negatief effect zoals Professor Martin Seligman, de bekende Amerikaanse geluksdeskundige, heeft onderzocht. We leven dan korter, zijn vaker ziek, hebben minder vrienden en zijn minder succesvol (Inleiding, blz. 12).
En je hebt gelijk hoor, wat de filosofie en geluksbeleving betreft. Ik refereer uitgebreid aan geluksbeleving en daaraan gerelateerd onderzoek uit de (sociale en klinische) psychologie.
Met hartelijke anti-klaaggroeten,
Bart Flos
M Mistroni
|
|
29
-
08
-
2011
|
10
:
12
uur
Bedankt! Wat een ontzettend fijn artikel.
Een dame die ik op vakantie ontmoette had het over de 'Haka', een lied wat noeste havenarbeiders uit New Zeeland zingen/zongen, om elkaar 'op te zwepen' bij het aantrekken van de touwen om de boten op het droge te krijgen. Het doorgeven van energie in gezang.
Het enige wat we met onze 'zeur-gezang' bereiken, is dat we elkaar neerzingen.
Maar... ik ben er wel van overtuigd dat klagen een fase is, een tussenfase. Je beseffen dat er iets schort aan je leven, of een onderdeel daarvan?
Het klagen kan dan de functie hebben je daarvan bewust te raken, reacties van anderen te vergaren, en na te denken. Wat schort er aan?
En dan is het een kwestie van handelen:
Het vereffenen van de situatie, die niet meer werkt, aan de nieuwe context (of deze nu een innerlijke oorpsprong kent, innerlijk gedoofd is, of extern is gegeven, opgedrongen, door de strot geduwd).
Er zijn desalniettemin subjecten, die voor goed blijven hangen in de klaagfase. Die komen nooit in de actiemodus. Zij verzanden. Immobiliseren.
Maar die zullen je boek niet kopen.
Dank voor je leuke reactie! Je observaties zijn scherp en sluiten helemaal aan op het Anti-klaagboek en de Wondere Wereld van het anti-klagen! Yahoo!
Het Anti-klaagboek anticipeert overigens op de zware, hardnekkige klagers in hoofdstuk 6: ''Noodpakket voor klaagrampen''. Dat zul je vast interessant vinden.
Tot slot: je kunt meer over me lezen op Managersonline natuurlijk (blogs), op mijn website www.bartflosveranderadvies.nl onder ''Bart's Blog''. Onder de kop ''schrijven'' kun je daar ook mijn columns voor www.NuZakelijk.nl terugvinden en andere artikelen die ik heb geschreven.
Verder ben ik bezig met een tweede boek maar onderwerp en lancering daarvan blijven vooralsnog even onder de pet.
Voor meer nieuws kun je me uiteraard volgen op Twitter (@bartflos) onder de hashtags #antiklagen, #antiklaagboek, #antiklaaglied (op YouTube!) en #antiklaagseminar (van @denkproducties!).
Over de auteur:
