8 december 2009 -
Na vier kwartalen van pessimisme zien ondernemers hun toekomst voor het eerst dit jaar weer wat rooskleurig in. Zo verwachten zij een omzetstijging, hogere productie en afzet, meer nieuwe opdrachten, en een zich stabiliserende arbeidsmarkt. Vooral ondernemers in het midden van Nederland zijn positief over de toekomst.
Dat zijn de voornaamste resultaten uit de Conjunctuurenquête Nederland (COEN) van het vierde kwartaal 2009. Via de COEN-meting hebben circa 12.000 ondernemers uit heel Nederland hun ervaringen gedeeld over de realisatie van hun ondernemingen gedurende het derde kwartaal (realisatie) en hun verwachtingen voor het vierde kwartaal. De gerealiseerde cijfers bevestigen de trend dat het Bruto Nationaal Product minder snel krimpt. En voor het eerst dit jaar zijn ondernemers een stuk positiever gestemd over de ontwikkeling van de Nederlandse economie. Was de index voor het ondernemersvertrouwen in het derde kwartaal nog gedaald naar -23 (op een schaal van -100 tot 100), in het vierde kwartaal verbetert het vertrouwen naar -negen.
Realisatie derde kwartaal
De totale waarde van goederen en diensten in Nederland is verbeterd van -5.4 procent in het tweede kwartaal naar -3.7 procent in het derde kwartaal (BBP-groei). Met name omzet en export vertonen een flinke verbetering. Het aantal nieuwe orders vertoont een stijgende lijn, met name in de industrie. De positieve ontwikkelingen vertalen zich echter nog niet in een grotere vraag naar personeel.
Verwachting vierde kwartaal
Met name in de industrie en in de vervoer- en communicatiesector zijn de productieverwachtingen positief. Ook de verwachtingen voor de export -- de motor van de Nederlandse economie -- zijn voor het eerst sinds het uitbreken van de crisis weer positief, met name in de industrie. Per saldo blijft het bedrijfsleven echter nog een krimp verwachten in het personeelsbestand, al is de verwachte krimp kleiner dan in voorgaande kwartalen. De verwachte krimp is het grootste in de industrie, en het kleinste in de ICT-sector.
Regio’s
In Brabant, Midden-Nederland en Centraal Gelderland verbetert het ondernemersvertrouwen het sterkst ten opzichte van vorig kwartaal. Het herstel blijft achter in andere delen van Nederland: Limburg, Zuidwest-Nederland en Oost Nederland. In Oost Nederland en Zuidwest-Nederland is het vooral de werkgelegenheidsverwachting die achterblijft, in Limburg is het de exportverwachting.
Sectoren
De industriesector verwacht dat de omzet uit export in het vierde kwartaal voor het eerst in 2009 weer toeneemt. De wereldhandel herstelt zich en voorraden worden weer op peil gebracht. De verwachtingen voor de productieontwikkeling stijgen navenant. De bouwsector blijft het zorgenkindje van de economie. Voor het vierde kwartaal op rij scoort de bouw negatief op productie- en omzetontwikkeling. De verwachtingen voor het vierde kwartaal zijn het laagst van alle sectoren.
Gevolgen van de crisis
Ruim de helft van de ondernemers ondervindt nadrukkelijk de effecten van de economische crisis, iets meer dan begin 2009. Het meeste last hebben ondernemers van het minder makkelijk kunnen krijgen van krediet bij geldverstrekkers, met name banken. Daarnaast hebben ondernemers nog steeds veel last van extra debiteurenrisico omdat ze dit niet langer kunnen verzekeren. Deze effecten lijken vooralsnog aan te houden. Het midden- en kleinbedrijf meldt meer negatieve effecten dan het grootbedrijf, en heeft op basis van deze waarneming dus meer ‘last’ van de crisis.
