Complimenteren is een geweldige manier om uw medewerkers te motiveren. Een gemeend compliment geeft een werknemer persoonlijke aandacht en waardering. Bovendien laat u er mee blijken dat u opmerkzaam en aardig bent. Toch zijn we over het algemeen nog weinig scheutig met complimenten. Frank van Marwijk beschrijft hoe dat komt en geeft suggesties wat u daaraan kunt doen.
Complimenteren is een geweldige manier om uw medewerkers te motiveren. Een gemeend compliment geeft een werknemer persoonlijke aandacht en waardering. Bovendien laat u er mee blijken dat u opmerkzaam en aardig bent. Een goed compliment zegt dus ook iets over u! Dit alles is waarschijnlijk weinig nieuws. De meeste mensen zijn zich toenemend bewust van de positieve kracht van complimenteren. Toch zijn we over het algemeen nog weinig scheutig met complimenten. Hier volgt een onderzoekje naar de redenen en daarna enige suggesties wat u er aan kunt verbeteren.
Aandacht voor het compliment In mijn eerdere artikel De kunst van het complimenteren schreef ik al over de waarde van schouderklopjes, opgestoken duimen, waardering en positieve feedback. Coert Visser schreef later over voorwaarts complimenteren. Het compliment blijkt dus een item dat aandacht behoeft. Niet alleen omdat het zo'n krachtige vorm van communicatie is, maar misschien nog meer omdat het - vreemd genoeg - nog steeds geen vanzelfsprekendheid is om elkaar dagelijks de nodige positieve aandacht te geven. We vinden het te moeilijk, stellen het uit of laten het maar liever helemaal achterwege.
Waarom is complimenteren toch zo moeilijk? In mijn artikel over transparante communicatie scheef ik over een gesprek dat ik had met Miranda Megens, journaliste van het Algemeen Dagblad over 'elkaar aanspreken'. Daarbij kwam ook de vraag naar voren waarom mensen elkaar op het werk zo weinig complimenten geven, al is het maar een simpele positieve opmerking over uiterlijk of kleding. Het lijkt zo eenvoudig om tegen een collega te zeggen: 'Jeeh, wat een mooie nieuwe rok heb je aan!' of 'Dit andere kapsel staat je erg goed!', maar toch verzuimen we het vaak om dergelijke complimenteuze uitspraken te doen.
Drie redenen:
Eerste reden Een eerste oorzaak van dit verzuim kan te maken hebben met opmerkzaamheid. Vooral mannen blijken daar niet altijd zo'n ster in. Met andere woorden: u heeft misschien helemaal niet bemerkt dat uw collega iets nieuws aan heeft en zegt er dus niets over.
Tweede reden Een tweede reden kan met gevoel voor eerlijkheid van doen hebben: misschien vindt u het kapsel helemaal niet zo mooi en zwijgt u liever. Veel mannen vinden het werkelijk shocking als hun - voorheen langharige - vrouwelijke collega plotseling met een kort geknipte coupe ten tonele verschijnt. Om te voorkomen dat hun: 'Goh, lekker fris!' gepaard gaat met de verkeerde mimiek en intonatie houden ze maar liever veilig hun mond dicht.
Derde reden Een derde reden om niet al te complimenteus te zijn kan te maken hebben met angst voor een verkeerde reactie. Zoals Coert Visser in het eerder genoemde artikel schreef, hebben Nederlanders de neiging om ontvangen complimenten te ontkrachten of te bagatelliseren. Op het compliment: ' wat een mooie blouse…!' volgt misschien de reactie: 'Oh, die heb ik al héél lang…! Heb je die dan nóóit eerder gezien…?' Feitelijk wordt de complimentgever hier afgerekend op zijn gebrek aan opmerkzaamheid. Deze persoon kan dat als gezichtsverlies ervaren en zorgt ervoor dat hij bij voorbaat wat voorzichtig wordt met opmerkingen over uiterlijk.
Complimenten over het werk Als het gaat om complimenten over het werk spelen er nog andere factoren mee die het lastig maken om positieve waardering uit te spreken.
Eerste factor De eerste factor is de vanzelfsprekendheid en dagelijkse routine. Uw secretaresse doet bijvoorbeeld elke dag hetzelfde werk. Dat doet ze wel goed, maar niet persé uitzonderlijk. Waarom zou u haar dan vandaag opeens een compliment geven voor iets dat ze dagelijks doet? Misschien wacht u tot de secretaressedag om haar extra te waarderen voor een jaar lang hard werken. Toch verliest het compliment dan enorm in kracht. Zeker als u haar elk jaar een bloemetje geeft op deze dag, blijft het de vraag of u dat doet omdat u haar werkelijk zo waardeert of als morele verplichting omdat het toevallig deze dag is. Als u complimenteert op een vast moment en op een gebruikelijke manier schept dat namelijk verwachtingen ('Waar blijft mijn bloemetje!'). Als complimenteren een routine wordt daalt het effect ervan. Als u een medewerker op bijzondere wijze in de aandacht wilt zetten doet u dat beter op een andere dag en steeds op een andere manier!
Tweede factor Een tweede factor die complimenteren lastig maakt is wellicht uw gevoel voor 'eerlijke verdienste'. Complimenteert u een collega die eindelijk een keer een foutloos rapport presenteert, terwijl u het feitelijk een vanzelfsprekendheid vindt dat elk rapport foutloos is? Uw compliment zou deze werknemer - die het juist niet altijd zo goed doet - wellicht kunnen motiveren tot het afleveren van beter werk. Anderzijds kan het uw gevoel voor rechtvaardigheid aantasten als u complimenten geeft aan mensen die het naar uw idee helemaal niet verdiend hebben. Het is overigens de vraag of de slecht presterende collega uw waarderende woorden zou opvatten als een compliment of eerder als een vorm van cynisme. Als u complimenteert dient u in ieder geval uw woorden en de manier waarop u die uitspreekt op elkaar af te stemmen om te laten zien dat u het werkelijk meent.
Derde factor De derde factor is angst voor jaloezie en onderlinge competitie. Als u meerdere secretaresses heeft die zich verschillend inzetten, kunt u het dan maken om slechts één van hen te complimenteren voor haar grote inspanning? Het gevolg zou immers kunnen zijn dat u de anderen miskent. Waardeert u in plaats daarvan de hele groep? In dat geval zit u wederom met het vraagstuk over eerlijke verdienste. Bovendien krijgt deze ene persoon dan nog steeds geen bijzondere erkenning voor haar enorme inzet.
Niet zonder risico Complimenten geven is niet zonder risico. U schept er verwachtingen mee, u kunt er mensen mee voor het hoofd stoten, u kunt aangezien worden als een slijmbal. Dit alles kan er toe leiden dat u maar liever niemand complimenteert, behalve op momenten dat de uitzonderlijke prestaties er dik bovenop liggen. Alledaagse werkzaamheden krijgen geen extra aandacht - hoogstens eenmaal per jaar op een speciale dag of tijdens functioneringsgesprekken. En bij deze laatste worden ze soms slechts geuit ter inleiding van het gesprek en daarna meteen overschaduwd door een opsomming van punten die niet goed gaan.
Hoe dan wel complimenteren?
Iedereen heeft unieke eigenschappen die te waarderen zijn. Als u daar speciale aandacht aan geeft, complimenteert u zonder anderen voor het hoofd te stoten.
Complimenteer duidelijk en opvallend! Daarmee laat u blijken dat het werkelijk een compliment betreft en geen losse opmerking tussendoor.
Complimenteer op onregelmatige momenten. Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat - extra - beloning of waardering meer effect heeft als deze niet op vaste tijden worden geboden.
Sta eens vaker stil bij het gewone werk! Dit krijgt gewoonlijk de minste aandacht terwijl medewerkers er het meest bij betrokken zijn. Ook hier geldt: geef deze aandacht niet - alleen - op vaste momenten.
Complimenteer zo nu en dan op bijzondere wijze; kijk voor suggesties voor origineel complimenteren eens op: www.complimentje.nl en www.pluimen.nl
