Uw eerste indruk is veelbepalend! De beeldvorming die anderen van u hebben is lastig te veranderen. Maar wat nu als de mensen waarmee u in contact treedt u reeds in een hokje hebben geplaatst? Kunt u daar dan nog uit loskomen? Dient u uw imago alleen op te poetsen voor nieuwe relaties die u aangaat of kan uw huidige kennissenkring ook nog steeds een geheel ander beeld van u krijgen?
Uw eerste indruk is veelbepalend! De beeldvorming die anderen van u hebben is lastig te veranderen. Maar wat nu als de mensen waarmee u in contact treedt u reeds in een hokje hebben geplaatst? Kunt u daar dan nog uit loskomen? Dient u uw imago alleen op te poetsen voor nieuwe relaties die u aangaat of kan uw huidige kennissenkring ook nog steeds een geheel ander beeld van u krijgen?
Hoe houdbaar is uw eerste indruk? Het is een cliché om u te vertellen dat de eerste indruk die iemand maakt zeer bepalend is voor het beeld dat anderen van hem zullen behouden. In het artikel De kracht van een verzorgd uiterlijk gaf ik u een voorbeeld van twee sollicitanten die een verschillende eerste indruk op u maken. De eerste indruk die een sollicitant maakt werkt door in het gehele contact met hem. De kandidaat die zich goed presenteert zal van u sneller een positieve respons krijgen zoals een glimlach, een grapje of een luchtige opening. Hierdoor voelt hij zich eerder op zijn gemak en zal zich tijdens het gesprek ook beter blijven presenteren. Krijgt u een slechte indruk van iemand, dan is de kans groot dat alleen al daardoor het gesprek vanaf het begin stroef zal verlopen. De kandidaten presenteren zich geheel naar de beeldvorming die u al van meet af aan had. Hier werkt een psychologische wet: de zichzelf waarmakende voorspelling.
Nou is een sollicitatiegesprek natuurlijk maar een momentopname. Als de nieuwe werknemer vanaf de eerste dag bij u werkzaam is, zult u verder kennis met hem moeten maken. Daar neemt u alle tijd voor! Het is zelfs zo dat u vaak meent dat één maand nog niet genoeg is om een volledig beeld van iemand te krijgen. U geeft hem dan soms liever een jaarcontract zodat hij kan laten zien wie hij werkelijk is. Ook de andere medewerkers zullen een beeld vormen van de nieuwe collega. Ze wisselen net zolang nieuwtjes met elkaar uit tot zij het plaatje voor zichzelf compleet hebben. Uiteindelijk denken we hem te kennen… en probeer de beeldvorming over deze persoon dan nog maar eens te veranderen.
Een vastgeroeste beeldvorming Als anderen een vastgeroeste beeldvorming van u hebben kan dit elke voortgang in de relatie met hen belemmeren. Managers die zijn doorgegroeid binnen de organisatie hebben hier vaak last van. Eerder schreef ik daarover al in het artikel Opeens bent u manager van uw afdeling. Hoe stelt u zich voortaan op? Als nieuwe manager heeft u een andere functie dan voorheen. Dit zou gepaard moeten gaan met nieuwe verwachtingen en een ander beeldvorming, maar zo simpel werkt dat niet. Ook al heeft u een andere positie, er wordt aanvankelijk gevoelsmatig op u gereageerd vanuit de bestaande relatie. Men blijft u voorlopig zien en benaderen zoals zij u kennen. De nieuwe functie en positie kunnen u zeker helpen bij uw nieuwe start, maar als u om andere redenen aan uw imago wilt sleutelen staat u voor een behoorlijke uitdaging.
Morgen bent u anders… U staat bijvoorbeeld bekend als een saai type, een grijze muis van wie weinig bruisende ideeën te verwachten zijn. Nou heeft u een goed boek gelezen, of een paar artikelen op Managersonline.nl en uw wilt nu wel eens van dat imago af. Vanaf morgen wilt u bekend staan als bruisende persoonlijkheid en u gaat zich dan ook meteen als zodanig gedragen. U zult in dat geval behoorlijk wat weerstand gaan ondervinden. Mensen hebben de natuurlijke neiging om het vertrouwde in stand te houden. Het kan zijn dat uw collega’s uw andere gedrag niet eens bemerken en u blijven zien zoals voorheen. Uw spetterende optreden tijdens de eerstvolgende teamvergadering wordt wat lachend van de hand gedaan. Uw ideeën worden lang zo goed niet gevonden als wanneer een ander – die het bruisende imago al had - ze zou hebben voorgesteld. Tijdens uw optreden zult u sneller worden geïnterrumpeerd als van u geen assertiviteit verwacht wordt. Dit is een ervaring die veel mensen hebben nadat zij tijdens een assertiviteitstraining hun zelfvertrouwen hebben opgevijzeld: hun verworven assertiviteit wordt in de praktijk gediskwalificeerd omdat zij bij hun relaties niet als assertief bekend staan.
Wat herinnert men zich van u? Door het bovenstaande heeft u misschien het idee gekregen dat het nagenoeg ondoenlijk is om de beeldvorming die men van u heeft te veranderen. Dat als u zich eenmaal op een bepaalde manier heeft voorgedaan, dit altijd in de herinnering van anderen zal blijven hangen en dat men u zal blijven benaderen conform deze beeldvorming. Toch blijkt dit niet zo te zijn, vanwege de beperkingen van ons geheugen.
De gegevens uit ons geheugen zijn zelden precies, maar de herinneringen die wij hebben worden aaneengeregen door associaties die de hersenen maken. Twee medewerkers hebben gewoonlijk niet eenzelfde herinnering aan een voorval of een persoon. Uitwisseling van ervaringen beïnvloedt de eigen herinnering. De herinnering wordt ook gekleurd door eigen interpretatie binnen de sociale context waarin het voorval of de ontmoeting plaatsvond. Zelfs eenzelfde gebeurtenis kan telkens verschillend herinnerd worden door het verschil in gemoedstoestand op het moment van herinneren.
Veranderlijke herinneringen Het heeft mij nogal eens verbaasd dat het schrijvers van soaps vaak lukt om de beeldvorming over een personage geheel te veranderen. Een acteur die in een serie een moordlustig type speelt, wordt soms op straat lastiggevallen omdat hij geassocieerd wordt met de personage die hij speelt. Een jaar later is het script aangepast, en blijkt het goed mogelijk dat dezelfde personage juist heel aardig wordt gevonden. Alles wat hij zo slecht deed zijn we blijkbaar vergeten… in ieder geval het gevoel daarbij.
Toen Jan Peter Balkenende de plaats van Jaap de Hoop Scheffer als lijsttrekker van het CDA innam, was Nederland verrukt over zijn jeugdige uitstraling, vlotte babbel en leiderschap in de dop. Ook hem is het gelukt om zijn imago te veranderen, zij het misschien in de onbedoelde richting. Uit een recente enquête in opdracht van de GPD blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders hem als een slechte leider ziet, met weinig uitstraling. 80% vindt de premier geen sterke leider en 40 procent is van mening dat hij sinds zijn aantreden slechter is gaan functioneren. 70 procent van de ondervraagden wil niet eens een kopje koffie met hem drinken!
De aanhouder wint Bovenstaande voorbeelden geven aan dat de aanhouder wint als het gaat om de verandering van beeldvorming. Gedraagt u zich vanaf morgen wellicht assertiever, spontaner, opener, hartelijker of collegialer? Hou vol! Als u zich gedurende langere tijd op een andere manier gedraagt dan nu, herinneren uw collega’s het zich over een poosje waarschijnlijk niet anders dan dat u altijd zo bent geweest.
De tweede golf Onlangs leerde ik u een methode voor systematische herhaling: De tweede golf. Gebruik deze methode nu om (opnieuw) kennis te nemen van eerdere - tijdloze - artikelen. Lees deze week mijn tweede artikel voor Managersonline.nl: Hoe brengt u slecht nieuws?
