Managers doen vaak hun best de juiste woorden te vinden om hun mening ergens over uit te drukken. Soms gebruiken ze verhullende taal om een negatieve attitude te maskeren. Maar misschien hoeft u daar helemaal niet zoveel moeite voor te doen. Van uw gezicht is vaak al af te lezen wat u ergens van vindt. Zonder dat u er erg in heeft kunnen anderen al op de hoogte zijn van uw voor- of afkeuren.
Managers doen vaak hun best de juiste woorden te vinden om hun mening ergens over uit te drukken. Soms gebruiken ze verhullende taal om een negatieve attitude te maskeren. Maar misschien hoeft u daar helemaal niet zoveel moeite voor te doen. Van uw gezicht is vaak al af te lezen wat u ergens van vindt. Zonder dat u er erg in heeft kunnen anderen al op de hoogte zijn van uw voor- of afkeuren. Zijn er zaken waarvoor u uw neus optrekt? Heeft u personeelsleden of klanten die u niet erg mag? Hoe laat u dit blijken? Wat is het effect? In de reeks: De emoties van een manager gaat het deze keer over afschuw en minachting.
Het is afschuwelijk! In zijn boek: The Expression of the Emotions in Man and Animals beschreef Charles Darwin als eerste de universele herkenbaarheid van emoties. Paul Ekman, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Californië, onderschreef zijn theorie en onderscheidde een zestal basis-emoties die gemakkelijk af te lezen zijn van de gezichten van ieder mens, ongeacht cultuur:
De eerste vijf van deze emoties heb ik beschreven in voorgaande artikelen. Afschuw - of walging - is ook een emotie die gemakkelijk herkenbaar is aan het gezicht. Als u bijvoorbeeld iets vies vindt ruiken trekt u uw neus op. Deze beweging is behalve herkenbaar nog functioneel ook: u kunt nauwelijks lucht inademen door een opgetrokken neus en bij de confrontatie met een onaangename geur is dat wel zo prettig!
De uitdrukking van afschuw is zo stereotiep dat veel mensen ook hun neus optrekken bij andere zaken die hen tegenstaan, soms zonder dat zij daar erg in hebben. Misschien haalt u ook onbewust uw neus op wanneer u kennis neemt van de plannen voor een fusie of als u gevraagd wordt om deel te nemen aan een bepaald project. U kunt zich daar dan maar beter bewust van zijn. Er bestaan trouwens ook mensen die altijd zo kijken, maar die bedoel ik niet! We hebben het nog steeds over de uitdrukking van emoties…
Ik mag jou niet! Behalve dat bepaalde zaken of ideeën u tegen staan, kunt u ook weerstand hebben tegen bepaalde mensen. Als u minachting koestert tegen iemand, kan ook dat te zien zijn aan uw gezichtsuitdrukking. Minachting wordt soms als zevende basisemotie aan het bovenstaande rijtje toegevoegd. Niet alleen vanwege de specifieke herkenbaarheid van de expressie, maar vooral ook vanwege de belangrijke betekenis die deze emotie heeft binnen intermenselijke relaties.
De psycholoog John Gottman van een onderzoeksbureau in Seattle bestudeerde de emotionele relatie van zevenhonderd echtparen. Door hun gezichtsuitdrukkingen te analyseren bleek hij in staat om met 75% nauwkeurigheid te voorspellen of een echtpaar binnen zes jaar zou gaan scheiden. Non-verbale uitingen van minachting waren daarbij veelbepalend.
In tegenstelling tot de eerdergenoemde basisemoties is minachting veel minder goed herkenbaar aan de gezichtsuitdrukking. De expressie is soms zeer oppervlakkig en houdt gewoonlijk slechts een fractie van een seconde aan.
Een zure glimlach Kenmerkend bij uiting van minachting is een zijwaartse - vaak asymmetrische- vertrekking van de mondhoeken, die soms over komt als een scheve zure glimlach. Dit kan gepaard gaan met een kortstondige blik omhoog of een schuinse blik naar de persoon in kwestie. Ook een opgeheven kin (neerkijken op) of een kortdurend 'verbaasd' optrekken van de wenkbrauwen kan aangeven dat de persoon de ander niet hoog inschat. Het verbaasde gezicht is dan geen verbaasdheid over het gespreksonderwerp, maar eerder een weergave van verwondering over het vermeende intellectuele onvermogen van de ander.
Minachting op het werk Uw collega's, klanten en andere relaties kiest u niet altijd uit. Het is dan ook logisch dat u niet met iedereen evengoed overweg kunt. U zult in uw werk zeker mensen ontmoeten met wie het niet klikt - of misschien sterker nog - die u niet mag. Toch doet u zaken met hen en bent voornemens er het beste uit te halen. Dit gaat niet altijd zo gemakkelijk. Als het niet botert tussen u en de ander zult u zich snel ergeren aan de kleinste onhebbelijkheden. Dat is overigens wederzijds, want de ander zal uw minachting snel bemerken en daarop reageren.
Uw minachting is niet gemakkelijk bewust te herkennen aan uw gezichtsuitdrukking, maar kan tegelijkertijd een diepgewortelde onbewuste indruk bij de ander achter laten. Hoe u ook uw best doet om de relatie te verbeteren, het wil maar niet lukken. Overigens is dat ook niet altijd nodig. Als u bijvoorbeeld minachting of irritatie voelt in het contact met een klant of relatie, is het beter om aan een collega te vragen het van u over te nemen. Dit geldt overigens ook in het geval u tekens van minachting bij de klant bemerkt. Het inschakelen van uw collega is geen falen in uw lichaamstaalkennis, maar juist een optimaal gebruik maken van uw observatie, waardoor u de klant of relatie kunt behouden.
