Frank van Marwijk schreef in de serie De emoties van de manager recentelijk over angst en boosheid. In deze blijde periode van kerst en nieuwjaar staat hij stil bij een positieve emotie: vreugde. Gaat u elke dag met plezier naar u werk? Kunnen anderen dat aan u zien en hoe laat u dat dan blijken? Welke effecten brengt u er mee teweeg en hoe goed heeft u uw blijdschap onder controle?
In de reeks De emoties van de manager heeft u al kunnen lezen over uw angst en boosheid. Zoals u begrijpt wil ik in deze blijde periode van kerst en nieuwjaar, waarin we elkaar alle goeds toewensen, stilstaan bij een positieve emotie: vreugde! Gaat u elke dag met plezier naar u werk? Kunnen anderen dat aan u zien en hoe laat u dat dan blijken? Welke effecten brengt u er mee teweeg en hoe goed heeft u uw blijdschap onder controle?
Goed gemutst het nieuwe jaar in? Laten we er vanuit gaan dat u doorgaans een goede stemming heeft en dat ook regelmatig laat blijken. Dan heb ik goed nieuws voor u! Het tonen van positieve emoties wordt gewoonlijk door iedereen ervaren als een goede eigenschap. Een manager met een opgeruimd karakter wordt gezien als iemand waarmee het contact prettig is. Dit is natuurlijk geweldig! U hoeft er dus alleen maar blij uit te zien om aardiger gevonden te worden door uw personeel en ook gemakkelijker zaken te doen. En u voelde zich al zo goed; het kan dus alleen maar beter?
Uw vreugde zorgt inderdaad voor een fantastische wisselwerking. Evenals bij de uiting van andere emoties werkt een vrolijke lach aanstekelijk. Een blij gezicht wordt gemakkelijk beantwoordt met een vrolijke glimlach. Toch dient u rekening te houden met 'beperkte houdbaarheid' van deze gezichtsuitdrukking. Als u de hele dag rondloopt met een grijns op uw gezicht, komt deze voor velen niet meer geloofwaardig over. Sommigen zullen uw voortdurende smile zelfs wantrouwen en menen dat die uw ware aard verhult.
Hoe lang houdt uw vrolijke gezicht aan? Elke gevoelde emotie heeft een bepaalde duur. Als u verrast bent, zult u waarschijnlijk even uw mond openen en daarbij kortdurend uw wenkbrauwen optrekken. Toont u deze mimiek opmerkelijk langer, dan zullen de omstanders uw verrassing waarschijnlijk in twijfel trekken. De getoonde emotie komt dan onecht over. Ditzelfde geldt voor uitingen van vreugde. Klanten worden graag verwelkomd met een glimlach, maar als ze het idee krijgen dat de verkoper zijn mondhoeken met elastiekjes aan zijn oren heeft bevestigd, is het effect averechts. Overigens wordt zo'n glimlach vaak gezien als een uiting van vreugde, wat het feitelijk niet is.
Bent u blij als u glimlacht? Vorig jaar om deze tijd schreef ik in het artikel Wat u met een glimlach kunt bereiken! over de verschillende betekenissen die een glimlach kan hebben. De reden dat iemand glimlacht heeft in veel gevallen niets met vreugde te maken. U kunt bijvoorbeeld slechts glimlachen om u te verontschuldigen of als vorm van beleefdheid. Onlangs woonde ik een lezing bij van prof. van Hooff, hoogleraar ethologie (de biologie van het gedrag). Hij vertelde een interessant verhaal over het lachen van chimpansees. Als een chimpansee zijn tanden laat zien - zoals wij dat soms doen bij een glimlach - heeft dat de betekenis van onderdanigheid: 'je hebt van mij niets te vrezen!'. Daarnaast kennen chimpansees ook de speelglimlach met open mond, waarbij ze stootsgewijs een geluid laten horen; dit lijkt meer op ons lachen. Van Hooff stelde dat ook de glimlach van de mens eerder een sociale functie heeft dan dat het een uiting van vreugde is.
Een beheerste blije uitstraling We staan er niet altijd zo bij stil, maar waarschijnlijk kunt u het verschil tussen iemand die glimlacht en iemand die lacht omdat hij blij is wel herkennen. Als iemand echt blij is, straalt zijn hele gezicht en doet vaak ook de rest van zijn lichaam mee. Hij loopt verend en trekt zijn schouders automatisch naar achteren. Hij heeft de uitstraling van oprechte trots en gemeend enthousiasme. Bij uzelf kunt u deze emotie bemerken als een vrolijk gevoel in uw buik. Het is heerlijk om u blij te voelen. Toch dient u als manager ook deze emotie onder controle te houden. U vraagt zich misschien af waarom. Is het dan niet alleen positief om uw vreugde te laten blijken en anderen aan te steken met uw vrolijke lach? Positief is het wel, maar helaas niet altijd zo effectief.
Invloed op de onderlinge verhoudingen De emotie die u laat zien heeft invloed op de onderlinge verhoudingen. Uw boze gezicht zal door anderen vaak worden geïnterpreteerd als teken van afkeuring. Anderzijds zal uw blijdschap worden gezien als een bewijs van instemming. U voelt het al: als u niet de indruk wilt scheppen dat u alles goedvindt, kunt u maar beter niet de hele tijd lachen. Zelfs Jimmy Carter moest zijn gezicht wel eens strak houden om zijn invloed te kunnen laten gelden.
Een ander effect van een lachend gezicht beschreef ik al in het artikel Heeft u uw emoties onder controle? Positivisme en vrolijkheid kunnen uw onderhandelingspositie verzwakken. Verkopers waarmee u zaken doet, zullen uw vrolijkheid zien als een positief verkoopsignaal en weinig meer aan de prijs van hun product veranderen. Evenals bij de chimpansees kan lachen gezien worden als een uiting van lage status.
Empathie: toon passende mimiek Wat verder nog van vreugde gezegd kan worden is dat het vertoon daarvan niet altijd passend is. U mag zich nog zo vrolijk voelen, vaak zult u uw gezicht moeten aanpassen aan de situatie en/of aan de persoon waarmee u communiceert. Om u goed in te leven in de gevoelens van anderen dient u zich empathisch op te stellen. Daarbij hoort een passende mimiek. Bent u euforisch van aard? Oefen dan eens op uw zorgelijke zucht en boze frons en loop vijf minuten na een moeilijk gesprek liever niet al te vrolijk fluitend door de gang.
Veel plezier in het nieuwe jaar! Tenslotte wens ik u met alle plezier vrolijke feestdagen en een nieuwjaar vol vreugde! En als u rekening houdt met de gevoelens van anderen mag uw vrolijkheid best eens de boventoon voeren! Uw blije gezicht zal zeker vele deuren openen!
